Bilimsel Düzen

277# Sünnetin yararları ve zararları var mıdır? Sünnetin dindeki yeri ve tarihi

Sünnetin yararları ve zararları nedir? Sünnetin dindeki yeri nedir? Sünnetin yararları olarak, cinsel yolla bulaşan hastalıkları önler mi? Sünnetin İslam’daki yeri nedir? Sünnetin tarihi nedir? Bu ve benzeri çok sorular merak edilen konular arasındadır. Yeterli cevap bulamadıkları için ve sünnet bazı sitelerde bilimsel olmayan açıklamalarla kötülendiği için bazı müslümanların bile sünnet işinden bilinçsiz bir şekilde soğutulduklarını görüyoruz. Oysa Sünnetin yararları bilimsel olarak defalarca kanıtlanmıştır.

Bu yüzden bu makaleyi son yapılan bilimsel araştırmalardan derleyerek yazma ihtiyacı hissettik. Araştırmalara göre sünnetin hangi hastalığa karşı koruduğu hangisine korumadığı gibi konular objektif bir şekilde belirtilmiş, sünnetin yararları ve nötr olduğu durumlar belirtilmiştir. Araştırmalar, hijyenik ve deneyimli kişiler tarafından yapılması durumunda sünnetin zararları olmadığını göstermektedir.

Sünnet İslam ile mi başladı?

İslamiyet’ten önce Araplar arasında erkek ve kadın sünneti bilinir ve yaygın olarak uygulanırdı.[1] Sadece Araplar değil bir çok eski toplum arasında sünnetin cinsel hastalıklardan koruyucu yararları biliniyordu. Sünnet olmak ilk olarak İslamiyet ile gelmiş bir uygulama değildir. Araplar zaten çocukken sünnet oldukları için İslamiyet’i kabul ettiklerinde sahabelere özel bir sünnet merasimi olmamıştır. Sünnet Kuran’da geçen bir emir de değildir, fakat Tevrat’ta ve Hz. Muhammed’i anlatan tarihi kaynaklarda geçer. Taberani ve Beyhaki gibi ilk İslam tarihçilerine göre Hz. Muhammed Hz. Hasan ve Hüseyin’i yedi günlükken sünnet ettirmiştir.[2]

İslamiyet ve Yahudi kaynaklarına göre sünnet olduğu bilinen ilk kişi Hz. İbrahim’dir.[2] Yine sünnet uygulamasına dair ilk izler Mısır duvar resimlerinde bulunmuş olup Mısır’ın altıncı hanedanı zamanında yapılmıştır (M.Ö. 2345–2181). Bu tarihler Hz. İbrahim ve kral Nemrut’un (Bkz. Kral Naram-Sin) yaşadıkları zaman aralığına aşağı yukarı denk gelmektedir. (İnsanın aklına burada şöyle bir soru geliyor: Acaba o dönemde cinsel yolla bulaşan bir salgın hastalık çıktı da bu yüzden mi İbrahim’e ve inananlarına sünnet olmak emredildi ve İbrahim’in Mısır’a gidip Mısır kralı ile de konuştuğu bilindiğine göre sünneti İbrahim onlara öğretmiş olabilir mi?)

sünnetin dindeki yeri
Altıncı hanedanlık zamanında duvara çizilmiş sünnet tasviri

Birbirinden habersiz toplumlarda sünnet

M.Ö. beşinci yüzyılda yaşamış olan Herodot sünnetin Kolşiler, Etiyopyalılar, Fenikeliler ve Suriyeliler arasında uygulandığını bildirmektedir.[3] (Asur toprakları olan tüm Mezopotamya topraklarına Suriye denirdi.) Kristof Kolomb ise Amerika’yı keşfettiğinde yerlilerin sünnetli olduğunu rapor etmiştir.[4] Yine Avustralya kıtası keşfedildiğinde, kırk bin yıldır Dünya’nın geri kalanından habersiz olarak yaşayan yerlilerin yani aborjinlerin de sünnetli oldukları görülmüş.[4] Yine Polinezya yerlileri de keşfedildiğinde sünnetli oldukları görülmüştür.[4]

Birbirinden habersiz toplulukların sünnet olması karanlık tarihin aydınlatılması gereken sorularındandır. Allah sünneti farklı toplumlara peygamberleri aracılığı ile mi öğretti? Yoksa ne gibi bir gereklilik sünnetin farklı toplumlarda çıkmasına yol açtı?

Sünnetin kökenini mitolojiye bağlama çabaları

Sünneti mitolojik hikâyelere bağlamak için yapılan yorumlar çok alakasız yorumlardır. Örneğin eski putperest Anadolu Tanrıçası olan Kibele’nin sevgilisi Attis’in başka biriyle evlendiği için duyduğu pişmanlıktan dolayı penisini kökten kesip koparmasını sünnetin çıkış yeri olarak lanse etmek ve bu uygulamanın Araplara sünnet şeklinde geçmiş olduğunu varsaymak kanıtsız ve alakasız yorumlardır.

Peki sünnetin yararları veya zararları var mıdır?

Sünnet hakkında yapılan bilimsel araştırmaları derleyen Dr. Friedman Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon dergisinde yayınlanan makalesinde şunu söyler: “AIDS de dâhil olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıkların çok olduğu bölgelerde yaşayan insanlar için kanıtlanmış olan sünnetin yararları vardır ve sünnet olmayı seçenler veya çocuklarını dini, sosyal veya kültürel nedenlerle sünnet ettirenler için etik olmayan bir durumu yoktur.[5]

AMERICAN ACADEMY OF PEDIATRICS ise yayınladığı sünnet bildirisinde 1995’ten 2010 yılına kadar yeni doğan bebek sünnetinin yararlarını ve risklerini incelediklerini ve yeni doğan bebek sünnetinin yararlarının, oluşabilecek risklerden daha fazla olduğunu belirtmişlerdir. Sünnetin yararları olarak, bebeklerde görülebilen idrar yolları enfeksiyonlarına karşı koruma sağladığı, ileriki yıllarda ise AIDS ve diğer cinsel yollardan bulaşan hastalıkların sayısında azalma sağladığını bildirmişlerdir. [6]

Sünnetin AIDS ve diğer cinsel yolla bulaşıcı hastalıklara karşı koruması

Yürütülen bir araştırmanın sonuçlarına göre sünnet derisinin iç yüzeyinde AIDS (HIV) virüsünün tutunmasını sağlayan reseptörler vardır, bu yüzden sünnet olmayanlarda cinsel yolla AIDS bulaşma oranı çok daha fazladır. [7] 2019 yılına yapılmış bir araştırmada ise HIV-AIDS virüsünün sünnet iç derisindeki oluşturduğu değişiklikler moleküler olarak gösterilerek sünnet iç derisinin AIDS reseptörlerini nasıl taşıdığı açıklığa kavuşturulmuştur. [35]

Üç farklı araştırma grubu, sünnetin AIDS hastalığını önleyip önlemediğini sahada görmek için AIDS hastalığının yaygın olduğu Afrika ülkelerinde bir dizi saha çalışması yaptı.[8-10] Bu çalışmaların tamamı sünnetin AIDS hastalığını ciddi derecede düşürdüğünü rapor ettiler.[5] En saygın bilimsel dergilerde yayınlanmış bu üç bağımsız çalışmanın sonuçlarına göre, sünnet olmayanlarda AIDS bulaşma oranı sünnet olanlara oranla 5 kattan daha fazlaydı.[5] Bu çalışmalarda sünnetli erkeklerin AIDS için daha riskli seksüel davranışlar sergiledikleri halde daha az AIDS kaptıkları tespit edildi.

Uluslararası sağlık kuruluşları sünneti tavsiye ediyor

Bu üç araştırmadan sonra Hastalık Kontrol ve Önleme merkezi sünnetin AIDS’i önlemede kullanılabileceğine dair yeterli kanıtları olduğunu açıkladı.[11] Aynı şekilde Dünya Sağlık Örgütü de sünneti AIDS hastalığının yüksek olduğu ve sünnet oranının düşük olduğu ülkelerde önerdiğini bildirmişlerdir.[12]

Yine benzer şekilde bu çalışmalar Amerika ve İsrail gibi sünnet olan kişilerin fazla olduğu ülkelerde de yapıldı ve bu çalışmalarda da sünnetin AIDS riskini azalttığı tespit edildi.[13, 14] Yine Hindistan’da yürütülmüş 13 farklı araştırmanın ortalamasına göre de sünnet olmanın AIDS riskini %40 oranında düşürdüğü tespit edildi.[5, 15]

sünnetin zararları

Eşcinsel Erkeklerde Sünnetin Koruyuculuğu

Daha önce eşcinselliğin sağlık üzerindeki etkisini anlattığımız 43 nolu makalemizde, eşcinsellerin AIDS hastalığına yakalanma riskinin, farklı çalışmalarda 3 ila 15 kat olarak rapor edildiğini yazmıştık. Her ne kadar eşcinsellerde AIDS bulaşması daha çok oluyorsa da eşcinseller kendi aralarında sünnetli ve sünnetsiz diye karşılaştırıldığında sünnetlilerde yayılma hızı daha az olarak bulunmuştur.

Bu konuda yapılmış 20 kadar araştırmayı derleyen bir makalede aktif eşcinsel sünnetli erkeklerin sünnetsiz olanlara göre daha az AIDS’e yakalandıklarını bildiren yedi adet değişik araştırma ortaya konulmuştur.[16] Yine Çin’de 1155 homoseksüel erkek üzerinde yapılan bir araştırmanın sonuçları da sünnet olanların olmayanlara göre %47 daha az AIDS’e yakalanma riskleri olduğunu göstermiştir. Diğer bir deyişle sünnet olma homoseksüellerde bile AIDS oranını yarı yarıya düşürmektedir.

Sünnetin diğer cinsel yollarla bulaşan hastalıklara karşı koruyuculuğu

Yapılan araştırmalarda, sünnetin bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklarda önemli bir azalma sağladığı, bazı hastalıkları muhtemelen azalttığı, bazılarını ise değiştirmediği tespit edilmiştir.[5]

Bu tür cinsel yollarla bulaşan hastalıklar Afrika’da daha yaygın olduğu için bu çalışmalar genellikle Afrika halkları üzerinde yürütülmektedir.

Örneğin; 4 farklı çalışma sünnetin HPV enfeksiyonuna yakalanma şansını düşürdüğünü göstermiştir.[17] [18] [19, 20]  Yine Amerika’da yapılan araştırmalarda bu sonucu doğrulamıştır.[21] [22]

Yine başka bir çalışmada mikoplazma enfeksiyonları sünnetliler arasında %8.2 oranında görülürken sünnetsizler arasında %13.4 düzeyine çıkmıştır. [23]

Yine Genital Ülser Hastalığı da sünnet tarafından azaldığı tespit edilen bir diğer hastalıktır. [24]

Bunun yanında Frengi ve Herpes virüslere karşı muhtemelen koruyucu olduğu belirtilirken, Gonore ve Klamidya enfeksiyonlarına karşı herhangi bir koruyuculuğu bulunamamıştır.[5]

2020 yılında yürütülen bir araştırma ise BMC Microbiology dergisinde yayınlandı ve sünnet derisinin anaerobik bakteriler için bir barınma ve çoğalma kılıfı olduğunu ve bu sayede AIDS ve HPV virüslerinin yerleşmesine imkan sağladığını ve anaerobik bakterilerin kadın vaginasına bulaşması sonucu ise kadınlarda vagina iltahabına (vaginosis) yol açtığı belirtiliyordu. [38]

Sünnetin yararları ve zararları nedir?

Sünnetin kadınlardaki cinsel yolla bulaşan hastalıkları azaltıcı etkisi

Erkekler sünnet olup da enfeksiyonlar düşmeye başladığı zaman kadınlara bulaştırmaları da az olduğu için erkek sünnetinin kadınlar üzerindeki dolaylı etkisi de araştırılmış ve gösterilmiştir. Bu da sünnetin yararları ve zararları konusuna dahil edilir. Örneğin eşleri sünnetli olan kadınlarda HPV enfeksiyonu görülme sayısı azalmış,[25] [26] [37] ve yine serviks kanseri oranı ciddi şekilde düşüş göstermiştir.[27] Bakteriyal vaginozis ve Klamidya enfeksiyonları ise muhtemelen azalıyor olarak rapor edilmiş ve HSV ve mikoplama enfeksiyonlarının ise değişmediği tespit edilmiştir.[5]

Sünnetin seksüel doyum üzerindeki etkisi

Yine yapılan araştırmalarda sünnetin seksüel doyum üzerinde herhangi bir negatif etkisi olmadığı ve katılımcıların %99.5’inin sonuçtan memnun olduklarını ve kolaylıkla orgazma ulaşabildikleri rapor edilmiştir. [28] [29] [30] [31] [32]

Journal of Urology dergisinde yayınlanan bir araştırmada da sünnet olmanın erkekler arasında duyusal hassasiyet konusunda bir fark oluşturmadığını rapor etmiştir. [34]

Ayrıca, Çin, Tayvan, Kore, Çeşitli Avrupa ülkeleri, Avustralya ve ABD’de yapılan araştırmalar sünnetin seksüel doyum üzerinde negatif etkisi olmadığını bildirmiştir.[5] Yine kadınlar için de erkeğin sünnetli olup olmamasının seksüel doyum açısından bir fark oluşturmadığını çeşitli bilimsel araştırmalar rapor etmiştir. [30, 33] [31, 32]

Allah neden direk sünnetli yaratmadı?

Sünnet derisi, kendi özünde kötü değildir. Cinsel hastalık riski yeterince azalınca kesilmese de olur fakat kesilince riski daha da düşürür. Bunu şöyle örneklendireyim. Biz aşı oluruz. Allah istese bizi aşılı da yaratabilirdi fakat vücudumuza yaptığımız bu aşı müdahalesi vücudumuzun kötü olduğunu göstermez. Bizim riskleri azaltma çabamızı gösterir. Riskleri azaltıp azaltmama isteğimiz veya sünnet derisinden memnun olup olmama isteğimiz bize bırakılmış ve Kuran’da farz edilmemiştir. Tevrat’ta farz edilmesinin sebebi belki o zamanlar bulaşıcı cinsel hastalıkların yaygın olmasından dolayı olabilir. Ama Kuran’da farz olmadığı için zaten adı farz değil sünnettir. Zinanın ve bulaşıcı cinsel hastalıkların yayıldığı günümüzde de Dünya sağlık örgütünün bile önerdiği sünnet yararlı bir koruyucu uygulamadır. Asıl sorulması gereken soru şu: Kadim Musevi metinleri hiçbir bilimsel araştırma olanağının bulunmadığı devirlerde sünnetin yararlarını nasıl biliyordu ki sünneti farz kıldı?

Sonuç

Sünnet sadece Müslümanların veya Yahudilerin bir geleneği değildir. Birbirinden bağımsız toplumlarda da görülür. Sünnetin çokça sağlık yararları olmasına rağmen herhangi bir zararı yoktur.

Sünnetin yararları ve zararları var mı diye uzun zamanlar tartışıldı ve şimdilerde yararları olduğu ve zararları olmadığı ortaya çıktı.  Bilimsel araştırmalar sünnetin cinsel yollarla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu olduğunu gösteriyor. [36] Sünnet derisinin anaerobik bakterilerin yaşaması ve çoğalması için uygun bir ortam olduğunu belirten araştırmacılar bunun hem erkek hem kadın sağlığına zarar verebileceğini belirtiyorlar.

Seksüel doyum açısından da erkek ve kadın için negatif bir durum oluşturmuyor. Deneyimli kişiler tarafından yapılması durumunda herhangi bir risk oluşturmuyor. Dünya sağlık örgütü başta olmak üzere büyük sağlık organizasyonları özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkların yoğun olduğu bölgelerde sünneti öneriyorlar.

Kondom kullanmak da hastalıklara karşı korunmada bir çözüm olabilir ama unutulmamalı ki her zaman herkesin elinin altında bir kondom bulunmayabilir ve herkes kondom kullanmayı sevemeyebilir ve toplum çapında istatistiksel olarak bakıldığında bir toplumda erkeklerin sünnet olması cinsel hastalıkları azaltmada her zaman çok etkili olacaktır.

Ateist sitelerde bilimsel veriler çarpıtılarak sünnet zararlıymış gibi gösterilmeye çalışılması ise koca bir yalandır. Bilim sünnete zararlı demez, aksine tarafsız olarak sünneti önerir.

REFERANSLAR

  1. https://iranicaonline.org/articles/circumcision.
  2. Sarı, N. (2014). Rivâyetlere Göre Sünnetin (Hitânin) Tarihi Ve Ahkâmi. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ, Cilt numarası: 4 Konu: 8
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_circumcision.
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Circumcision.
  5. Friedman, B., Khoury, J., Petersiel, N., Yahalomi, T., Paul, M., & Neuberger, A. (2016). Pros and cons of circumcision: an evidence-based overview. Clinical Microbiology and Infection, 22(9), 768-774.
  6. American Academy of Pediatrics Task Force on Circumcision. (2012). Circumcision policy statement. Pediatrics, 130(3), 585.
  7. Szabo, R., & Short, R. V. (2000). How does male circumcision protect against HIV infection?. Bmj, 320(7249), 1592-1594.
  8. Auvert, B., Taljaard, D., Lagarde, E., Sobngwi-Tambekou, J., Sitta, R., & Puren, A. (2005). Randomized, controlled intervention trial of male circumcision for reduction of HIV infection risk: the ANRS 1265 Trial. PLos med, 2(11), e298.
  9. Bailey, R. C., Moses, S., Parker, C. B., Agot, K., Maclean, I., Krieger, J. N., … & Ndinya-Achola, J. O. (2007). Male circumcision for HIV prevention in young men in Kisumu, Kenya: a randomised controlled trial. The lancet, 369(9562), 643-656.
  10. Gray, R. H., Kigozi, G., Serwadda, D., Makumbi, F., Watya, S., Nalugoda, F., … & Sewankambo, N. K. (2007). Male circumcision for HIV prevention in men in Rakai, Uganda: a randomised trial. The Lancet, 369(9562), 657-666.
  11. Smith, D. K., Taylor, A., Kilmarx, P. H., Sullivan, P., Warner, L., Kamb, M., … & Mastro, T. D. (2010). Male circumcision in the United States for the prevention of HIV infection and other adverse health outcomes: report from a CDC consultation. Public Health Reports, 125(1_suppl), 72-82.
  12. World Health Organization. (2007). New data on male circumcision and HIV prevention: policy and programme implications: WHO.
  13. L. Warner, K.G. Ghanem, D.R. Newman, M. Macaluso, P.S. Sullivan, E.J. Erbelding Male circumcision and risk of HIV infection among heterosexual African American men attending Baltimore sexually transmitted disease clinics J Infect Dis, 199 (2009), pp. 59-65.
  1. Chemtob, D., de Coul, E. O., van Sighem, A., Mor, Z., Cazein, F., & Semaille, C. (2015). Impact of Male Circumcision among heterosexual HIV cases: comparisons between three low HIV prevalence countries. Israel journal of health policy research, 4(1), 36.
  2. Arora, P., Nagelkerke, N. J., & Jha, P. (2012). A systematic review and meta-analysis of risk factors for sexual transmission of HIV in India. PLoS One, 7(8), e44094.
  3. Wiysonge, C. S., Kongnyuy, E. J., Shey, M., Muula, A. S., Navti, O. B., Akl, E. A., & Lo, Y. R. (2011). Male circumcision for prevention of homosexual acquisition of HIV in men. Cochrane Database of Systematic Reviews, (6).
  4. Tobian, A. A., Serwadda, D., Quinn, T. C., Kigozi, G., Gravitt, P. E., Laeyendecker, O., … & Nowak, R. G. (2009). Male circumcision for the prevention of HSV-2 and HPV infections and syphilis. New England Journal of Medicine, 360(13), 1298-1309.
  5. Gray, R. H., Serwadda, D., Kong, X., Makumbi, F., Kigozi, G., Gravitt, P. E., … & Kiwanuka, N. (2010). Male circumcision decreases acquisition and increases clearance of high-risk human papillomavirus in HIV-negative men: a randomized trial in Rakai, Uganda. The Journal of infectious diseases, 201(10), 1455-1462.
  6. Auvert, B., Sobngwi-Tambekou, J., Cutler, E., Nieuwoudt, M., Lissouba, P., Puren, A., & Taljaard, D. (2009). Effect of male circumcision on the prevalence of high-risk human papillomavirus in young men: results of a randomized controlled trial conducted in Orange Farm, South Africa. The Journal of infectious diseases, 199(1), 14-19.
  7. Senkomago, V., Backes, D. M., Hudgens, M. G., Poole, C., Agot, K., Moses, S., … & Bailey, R. C. (2015). Acquisition and persistence of human papillomavirus 16 (HPV-16) and HPV-18 among men with high-HPV viral load infections in a circumcision trial in Kisumu, Kenya. The Journal of infectious diseases, 211(5), 811-820.
  8. Nielson, C.M., Schiaffino, M. K., Dunne, E. F., Salemi, J. L., & Giuliano, A. R. (2009). Associations between male anogenital human papillomavirus infection and circumcision by anatomic site sampled and lifetime number of female sex partners. The Journal of infectious diseases, 199(1), 7-13.
  9. Lu, B., Wu, Y., Nielson, C. M., Flores, R., Abrahamsen, M., Papenfuss, M., … & Giuliano, A. T. (2009). Factors associated with acquisition and clearance of human papillomavirus infection in a cohort of US men: a prospective study. The Journal of infectious diseases, 199(3), 362-371.
  10. Mehta, S. D., Gaydos, C., Maclean, I., Odoyo-June, E., Moses, S., Agunda, L., … & Bailey, R. C. (2012). The effect of medical male circumcision on urogenital Mycoplasma genitalium among men in Kisumu, Kenya. Sexually transmitted diseases, 39(4), 276.
  11. Gray, R. H., Serwadda, D., Tobian, A. A., Chen, M. Z., Makumbi, F., Suntoke, T., … & Moulton, L. H. (2009). Effects of genital ulcer disease and herpes simplex virus type 2 on the efficacy of male circumcision for HIV prevention: analyses from the Rakai trials. PLoS Med, 6(11), e1000187.
  12. Wawer, M. J., Tobian, A. A., Kigozi, G., Kong, X., Gravitt, P. E., Serwadda, D., … & Watya, S. (2011). Effect of circumcision of HIV-negative men on transmission of human papillomavirus to HIV-negative women: a randomised trial in Rakai, Uganda. The Lancet, 377(9761), 209-218.
  13. Davis, M. A., Gray, R. H., Grabowski, M. K., Serwadda, D., Kigozi, G., Gravitt, P. E., … & Tobian, A. A. (2013). Male circumcision decreases high‐risk human papillomavirus viral load in female partners: A randomized trial in Rakai, Uganda. International journal of cancer, 133(5), 1247-1252.
  14. Castellsagué, X., Bosch, F. X., Munoz, N., Meijer, C. J., Shah, K. V., De Sanjosé, S., … & Herrero, R. (2002). Male circumcision, penile human papillomavirus infection, and cervical cancer in female partners. New England journal of medicine, 346(15), 1105-1112.
  15. Gray, R.H., et al., The effectiveness of male circumcision for HIV prevention and effects on risk behaviors in a post-trial follow up study in Rakai, Uganda. AIDS (London, England), 2012. 26(5): p. 609.
  16. Krieger, J.N., et al., MEN’S SEXUAL HEALTH: Adult Male Circumcision: Effects on Sexual Function and Sexual Satisfaction in Kisumu, Kenya. The journal of sexual medicine, 2008. 5(11): p. 2610-2622.
  17. Krieger, J.N., et al., Adult male circumcision outcomes: experience in a developing country setting. Urologia internationalis, 2007. 78(3): p. 235-240.
  18. Zulu, R., et al., Sexual satisfaction, performance, and partner response following voluntary medical male circumcision in Zambia: the spear and shield project. Global Health: Science and Practice, 2015. 3(4): p. 606-618.
  19. Shacham, E., S. Godlonton, and R.L. Thornton, Perceptions of male circumcision among married couples in rural Malawi. Journal of the International Association of Providers of AIDS Care (JIAPAC), 2014. 13(5): p. 443-449.
  20. Kigozi, G., et al., Sexual satisfaction of women partners of circumcised men in a randomized trial of male circumcision in Rakai, Uganda. BJU international, 2009. 104(11): p. 1698-1701.
  21. https://www.auajournals.org/article/S0022-5347(15)05535-4/abstract
  22. Gray, C. M., O’Hagan, K. L., Lorenzo-Redondo, R., Olivier, A. J., Amu, S., Chigorimbo-Murefu, N., … & Otwombe, K. (2019). Impact of chemokine C–C ligand 27, foreskin anatomy and sexually transmitted infections on HIV-1 target cell availability in adolescent South African males. Mucosal immunology, 1-10.
  23. Olapade-Olaopa, E. O., Salami, M. A., & Lawal, T. A. (2019). Male circumcision and global HIV/AIDS epidemic challenges. African Journal of Urology25(1), 3.
  24. Moodley, J., Naidoo, S., Kelly, C., Reddy, T., & Ramjee, G. (2020). The Impact of Male Partner Circumcision on Women’s Health Outcomes. AIDS Education and Prevention34(4), 356-366.
  25. Onywera, H., Williamson, A. L., Cozzuto, L., Bonnin, S., Mbulawa, Z. Z., Coetzee, D., … & Meiring, T. L. (2020). The penile microbiota of Black South African men: relationship with human papillomavirus and HIV infection. BMC microbiology20, 1-18.

Sünnetin yararları tıbben ispatlanmıştır.

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

Loading spinner

Kurtuluş Berzan

Yazar 1979 doğumludur. Palandöken dağının eteklerinde yaşamaktadır. 20 yıldır dini ve bilimsel kitaplar okumaktadır. 2018 yılının başından beri öğrendiklerini, çözümlemelerini ve yeni araştırmalarını bu sitede yayınlamaktadır. Doktora derecesine sahiptir. Yazılarımızdan alıntı yapma kuralları için tıklayınız.

2 Yorum

  1. sorumu cevaplayabilir misiniz

     

    Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

    Loading spinner

  2. Allah razı olsun. Çok detaylı ve bilimsel açıklamışsınız.

     

    Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

    Loading spinner

Başa dön tuşu