Sosyal Hayata İlişkin

168# İslam’da Kölelik var mı?

İslam’da kölelik yoktur. Kuran, Nur 33 ayetiyle kölelik yapmak istemeyenlerin azat edilmesini ve onlara yeni bir hayat kuracak kadar mal verilmesini emretmiştir.

Nur 33: “…Kölelerinizden sizinle azadlık anlaşmasını yapmak isteyenlerle anlaşın, eğer yararlılıklarını (hürce ve güzelce yaşayabileceklerini) bilirseniz… Allah’ın size verdiği maldan onlara da verin. Dünya menfaatini elde etmek için, namuslu kalmak isteyen cariyelerinizi fuhşa zorlamayın.”

Bu emir köle olmak istemeyenleri tutmayı yasaklar. Herkes köleliği mecburi olarak kaldırsın şeklinde gelecek bir kanundan daha güzel bir kanundur. Çünkü o günkü toplumda doğduğundan beri efendisine hizmet eden köleler vardı. Bu insanlar azat edilse bile topluma nasıl angaje olabileceklerini bilmiyorlardı. Nasıl geçimlerini sürdüreceklerini, nasıl bir iş kuracaklarını bilmiyorlardı. Kendilerinde o yeteneği ve cesareti görmüyorlardı. Bu yüzden Kuran köleliğin kaldırılmasını kölelerin talebine bağlayarak en iyi çözümü getirdi.

Kısaca;

  • Kuran’da köleliği emreden veya teşvik eden bir ayet yok.

  • Tam aksine isteyen köleleri mal-para verip serbest bırakın diyen ayetler vardır.

  • Köleliği devam edenler için de bunların hukuklarını düzenleyen ayetler vardır.

  • Köleler hakkındaki ayetler hep köleler lehindedir, durumlarını zorlaştıran bir ayet yoktur.

İslam’da kölelik kavramını kaldırmak için teşvik eden ayetler

Aşağıdaki ayetler köleliği kaldırmaya teşvik eden diğer ayetlerdir.

Bakara 177: “Gerçekte erdemlilik, yüzünü doğuya veya batıya çevirmeniz ile ilgili değildir; ama gerçek erdem sahibi, Allah’a, Ahiret Günü’ne, melekler, vahye ve Peygamberlere inanan, servetini -kendisi için ne kadar kıymetli olsa da- akrabasına, yetimlere, ihtiyaç sahiplerine, yolculara, (yardım) isteyenlere ve insanları kölelikten (cariyelikten) kurtarmaya harcayan; namazında devamlı ve dikkatli olan ve arındırıcı (mali) yükümlülüğünü ifa eden kişidir; ve (gerçek erdem sahipleri) söz verdiklerinde sözünü tutan, felaket, zorluk ve sıkıntı anlarında sabredenlerdir. İşte onlardır sadakatlerini gösterenler ve işte onlardır Allah’a karşı sorumluluklarının bilincinde olanlar.”

Beled 12: “Fakat insan, sarp yokuşu aşamadı. O sarp yokuşun ne olduğunu sen nereden bileceksin? Köle azat etmektir veya açlık gününde yakını olan bir yetimi, yahut toprakta sürünen bir yoksulu doyurmaktır.”

İslam, zorla köleliği kaldıran ilk sistemdir

Kuran köleliğin doğru olmadığını ve kaldırılması gerektiğini bildirdiği zamanlarda Dünya’da köleliği kaldırmaya yönelik başka bir girişim bulunmuyor.

Yine üçüncü ve dördüncü maddelerde bahsettiğimiz gibi köleliği devam edenler için onları koruyucu ve hayatlarını kolaylaştırıcı hükümler gelmiştir ama asla hayatı onlara zorlaştıran ayetler gelmemiştir. Örnek:

Kölelerin evlendirilmelerini ister

Nur Suresi, 32: “Aranızdaki bekârları, kölelerinizden ve cariyelerinizden elverişli olanları evlendirin. Eğer bunlar fakir iseler, Allah kendi lütfu ile onları zenginleştirir. Allah, (lütfu) geniş olan ve (her şeyi) bilendir.”

Köleler anlaşma yaparak özgürlük isterlerse anlaşma yoluna gidin der, onları fuhşa zorlamayın der

Nur 33: “…Kölelerinizden sizinle azadlık anlaşmasını yapanlarla anlaşın, eğer yararlılıklarını (hürce yaşayabileceklerini) bilirseniz… Allah’ın size verdiği maldan onlara da verin. Dünya menfaatini elde etmek için, namuslu kalmak isteyen cariyelerinizi fuhşa zorlamayın.”

Köleler, zekât verilen sınıflardan birisidir

Tevbe Suresi, 60: “Sadakalar (zekâtlar) Tanrı’dan bir farz olarak ancak, yoksullara, düşkünlere, (zekât toplayan) memurlara, gönülleri (İslâm’a) ısındırılacak olanlara, (hürriyetlerini satın almaya çalışan) kölelere, borçlulara, tanrı yolunda çalışıp cihad edenlere, yolcuya mahsustur. Tanrı pek iyi bilendir, hikmet sahibidir.”

Onlara iyi davranılması emredilir

Nur 36: “….ellerinizin altında bulunanlar (köle, cariye, hizmetçi ve benzerlerine) iyi davranın….”

Peygamberin kölesi ve cariyesi var mıydı?

Ayrıca bazıları diyor ki Muhammed peygamberin bile köleleri ve cariyeleri varmış. Bu yanlış bir bilgi. Peygamberin tek kölesi olan Zeyd İslam’dan sonra azad edildi. O köleliği kaldırmak için örnek olsun diye Zeyd’i azat etmişti. Kölelik tarftarı değildi. Kendisine hediye edilen tek cariye olan Mariyeyi de hürriyetine kavuşturdu ve nikâh kıyarak eşi oldu. Mariye Mısır hükümdarının hediyesi idi, onunla evlenerek Mısır ile siyasi yakınlaşma sağlandı.

Yine savaşta esir düşen Safiye ve Cüveyriye isimli eşleri ise hür birer kadın olarak mehirleri de verilerek evlenildi. Bu iki kişi Yahudi kabilelerinin şeflerinin kızları olup, bu evliliklerle siyasi düşmanlıklar ortadan kalkması hedeflendi. Ayrıntı için 22 nolu yazımıza bakın.

Özetle

Kuran köle alın demez, köleleri salın der. Kuran köleliği emretmediği ve hatta köle olmak istemeyenleri salın dediği için İslam’da kölelik yoktur. Kuran köleliğe karşıdır.

Ayrıca 171# İslam’da cariyelik var mı? aslı yazıyı da okumanızı tavsiye ederiz.

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

Loading spinner

Kurtuluş Berzan

Yazar 1979 doğumludur. Palandöken dağının eteklerinde yaşamaktadır. 20 yıldır dini ve bilimsel kitaplar okumaktadır. 2018 yılının başından beri öğrendiklerini, çözümlemelerini ve yeni araştırmalarını bu sitede yayınlamaktadır. Doktora derecesine sahiptir. Yazılarımızdan alıntı yapma kuralları için tıklayınız.

13 Yorum

  1. Bir şey sormak istiyorum Nisa suresi 25.ayetin sonunda köleler ile evlenmemek daha uygundur diye bir ifade geçiyor.Açıklayabilir misin ?

     

    Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

    Loading spinner

    1. Buradan ben şunu anlıyorum. Evlilikte denklik önemli. Denklik olmadığı zaman o evlilik sağlam temeller üzerine kurulmuyor. Buna Hz. Zeyd ve Zeynebin evliliği şahittir. Allah yasaklamıyor ama hür kişinin hür kültürden gelmiş biriyle evlenmesi evliliğin kültürel açıdan problem vermemesi ve uyumsuzluk yaratmaması açısından önemli bir husus. Dengi ile evlilik yapılmayan aileler günümüzde dahi çok yürümüyor, sağlam olmuyor, bir müddet sonra sevgi gidiyor, yerini farklı düşüncelere bırakabiliyor. O yüzden hür birinin köle bir kadınla evlenip sonradan kendi de kültürel bir uyumsuzluk yaşaması ve her iki tarafında rahatsız olması olağan bir durumdur. Yani durum tamamen kültürel doku uyumu ile alakalı bir durum, köleyi veya cariyeyi aşağılama durumu değil. 171 nolu yazımızda gösterdiğimiz gibi Kuran cariyelerin sorunlarını artırmaz azaltır.

      Bakara 221: “Elbette iffetli bir cariye, hür bir müşrikten sizin için daha hayırlıdır…””

      Nisa 36: “…sahibi olduğunuz köle ve cariyelere iyilik edin…”

       

      Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

      Loading spinner

    2. Kültür uyuşmazlığının tıpkı doku uyuşmazlığı gibi evlilik bağlarını zayıflattığı ile alakalı çok sayıda bilimsel makale var. Örneğin;

      Cooney, T.; Radina, M. Adjustment problems in adolescence: Are multiracial children at risk? Am. J. Orthopsychiatry 2000, 70, 433–444. [Google Scholar] [CrossRef]

      Killian, K. Dominant and marginalized discourses in inter-racial couples’ narratives: Implications for family therapists. Fam. Process 2002, 41, 603–618. [Google Scholar] [CrossRef]

      Troy, A.; Lewis-Smith, J.; Laurenceau, J. Interracial and intraracial romantic relationships: The search for differences in satisfaction, conflict, and attachment style. J. Soc. Pers. Relatsh. 2006, 23, 65–80. [Google Scholar] [CrossRef]

      Chebotareva, E. Y., & Volk, M. I. (2020). Life and Family Values Similarity in Inter-Ethnic and Inter-Faith Couples. Behavioral Sciences, 10(1), 38.

       

      Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

      Loading spinner

  2. nisa 25 son kısmı açıklar msıınız cariye ile evlenmeseniz daha iyi olur

     

    Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

    Loading spinner

  3. Hocam yazınızı okudum ama aklıma bir şey takıldı: Peygamberimizin köle ve cariyelerinin toplamı(temizliğe ve ev işlerine gelenler de dahil olmak üzere) 70 civarında olduğu kaynaklarda geçiyor. Gerçi hepsi azat edilmiş ama siz 1 kölesi var demişsiniz. Bunu nasıl düşünelim?
    Bir de Hz.Ali’ye nispet edilen 9 10 kadın var kaynaklarda. Bunların hepsinin eşi olmasi mümkün değil çünkü 4 eş sınırı var ve ona nispet edilen 34 çocuk var. Bunları kullanarak İslam’a saldırıyorlar nasıl cevap verebiliriz?

     

    Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

    Loading spinner

    1. Cariye demek aslında hizmetçi demektir. Bu yüzden peygamberimizin hanımlarının evlerini temizlemeye zaman zaman gelen cariyeler olduğu kaynaklarda aktarılmıştır. Ama bunlar peygamberimizin cariyeleri veya ilişki kurduğu kişiler değildi. ateistler propaganda yapıp bu cariyeleri de sanki peygamberin hanımlarıymış gibi gösteriyorlar. Bunlar yalandır iftiradır. Peygamberin birlikte olduğu bir tane cariyesi vardı. Ondan da bir oğlu oldu ama yaşamadı. Oğlu olunca zaten o cariye kölelikten çıktı peygamberimizin resmi eşi oldu. Başka birlikte olduğu cariye yok. ateistler temizliğe gelen cariyelerle karıştırıyorlar. Ya bilgisizliklerinden ya da iftiraya meyillerinden.

       

      Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

      Loading spinner

      1. “Ondan da bir oğlu oldu ama yaşamadı. Oğlu olunca zaten o cariye kölelikten çıktı peygamberimizin resmi eşi oldu” O cariyesini nikahlamış mıydı peki hocam?

         

        Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

        Loading spinner

        1. Nikah dediğimiz şey zaten iki kişinin birbirini kabul ettiğini söylemesi ve en az iki kişinin bu olayı bilmesidir. Bu anlamda tabiki cariyesi nikahlısıdır zaten. Belediye nikahı gibi bir merasim yok o zaman. Sadece hürlük statüsünü elde etti ve eşi olarak devam etti.

           

          Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

          Loading spinner

    2. Hz Alinin cariyeleri olabilir. O dönem içinde kültürel olarak normal karşılanan konular bunlar. Ama cariye almak islamın emri değil. Yasak da değil. Ama islam köle ve cariyeleri azad etme taraftarı. Bunu köle ve cariye yazılarımda anlattım.

       

      Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

      Loading spinner

      1. Hocam bu konu kafamı karıştırıyordu ama sanırım genel olarak şunu kastediyorsunuz: Cariyelerle nikah kıyılır ama bu nikah hürlerle kıyılan nikah gibi değildir ancak cariye çocuk doğurunca azat edilmiş olur yani hür olur. Doğru mu anladım hocam?

         

        Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

        Loading spinner

  4. hocam nur 33 ayetinin çoğu mealine baktım, meal sahibini bulamadım.

     

    Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

    Loading spinner

    1. Bahaeddin Sağlam meali

       

      Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

      Loading spinner

Başa dön tuşu