57# NEDEN KURBAN KESİLİR?

Neden kurban kesilir? Günümüzde özellikle şehirlerin modernist havası içinde yetişmiş, kedi ve köpekten başka bir hayvana dokunmamış, sığır koyun gibi çiftlik hayvanlarını hiç gütmemiş kişilere hayvancılık yapma ve kesme garip gelebiliyor. Hayvan kesimini hümanist bulmadıklarını da belirtebiliyorlar.

Oysaki şu unutulmamalı ki hayvan yetiştiriciliği ve hayvansal gıda üreticiliği insanların şehirlere toplanmasını ve şehirlerin daha kasvetli ve sorunlu yerler olmasını azaltan önemli sosyolojik olaylardan biridir. Hayvancılık bugün bile çok miktarda insanın yaşama tutunmasını, geçimini sağlamasını kolaylaştıran önemli bir faktördür.

Hayvancılığın bir diğer vazgeçilmez yararı ise insan eliyle soyları tüketilen hayvanların doğada oluşturduğu boşluğu, evcil hayvan sürülerinin çayırlarda ve meralarda gezerek, otları gübreye dönüştürerek, ekolojik sistemle etkileşime girerek kapatmasıdır. İnsanoğlu hayvancılığı bırakırsa doğa çok daha büyük yaralar alacağını unutmamak gerek.

Ayrıca et insan vücudunun beslenmesinde en önemli yeri tutar. Çünkü etten alınan esansiyel amino asitler sağlığın devamı için gereklidir ve bunları hayvansal gıdalar dışında hiçbir gıdadan alamazsınız. Yani biz artık moderniz, atalarımız gibi et mi yiyeceğiz sözü modernizmin kibrini yansıtan, insan yaratılışına uymayan, içi boş, doğal ve sosyolojik dengeleri bozacak bir sözdür. İnsanoğlunun doğadan kopuşunun, kendi sanal ve yapay ruhsuz dünyasına, mutluluk yerine depresyon doğurucu dünyasına çekilişinin ilk adımlarıdır.

Hayvancılık için bu kadarı yeterli, şimdi ise kurban ibadetine bakalım. Aynı modernist bakış, kurban ibadetinin insanlığa olan büyük faydasını görmekte zorlanıyorlar.

Kurban ibadetini hümanist değilmiş gibi göstermek isteyenlere İspanya’daki zevk için öldürülen boğaları izlemek için biletiniz var derseniz birçoğu fırsatı kaçırmaz. Oysaki kurban zevk için yapılmaz ve topluma çok faydaları vardır. Üstelik kurbanı eleştirenlerin yılbaşında hindi ziyafeti çekmeyi modernizm olarak algıladıklarını da fark edersiniz.

O halde modernist yapay dünyasının içinden herşeyi yanlış gören bu insanlara doğrusunu göstermemiz gerekiyor. Kurban ibadetinin topluma olan faydasını incelemekle başlayalım önce:

1. Carrie Murray kurban meselesini incelediği “Eski Dünyada ve Ötesi’nde Kurban Uygulamalarının Biçimi ve İşlevi” adlı kitabında, kurban yoluyla et paylaşımının sosyal yapıların kollektif katılımını sağladığını yazar [1]. Marcel Detienne ise yazdığı “Yunanlılar arasında kurban mutfağı” adlı kitapta, kurban olgusunun eski Yunan toplumlarında dayanışmanın ve toplum kuruluşları gibi kollektivist yaşamın oluşumuna büyük katkı sağladığını yazar.[2]
2. Selid Gilhus ise “Hayvanlar, tanrılar ve insanlar” kitabında kurbanın eski toplumlar arasındaki hiyerarşinin ve böylece sosyal düzenin üzerindeki etkisinden bahseder [3]. Yani kurban vesilesiyle fakirler ve zenginler arasında diyalog köprüleri kurulur. Zengin dağıttığı etlerle fakirleri memnun eder. Fakirin ise zengine karşı hırsı ve öfkesi yatışır. Zenginin ibadet şuuru içinde fakirlerin evini ziyaret etmesi onda da iyilik ve merhametten doğan bir memnuniyet duygusu oluşturur ki bu yardımlaşma onun yapacağı sonraki yardımların önünü açıp az veya çok bir karakteri şekline dönüşür. Daha çok sayıda sosyolog kurbanın sosyolojik yararlarından bahseder.
3. Kurban kesebilenler ise yaptığı maddi fedakârlıktan dolayı dinine ve Yaratanına karşı aidiyet hisleri pekişir. Çünkü aidiyet hissi fedakârlıkla artan bir duygudur.
4. Kurban ibadeti hayvancılığın da gelişimine ve artmasına katkısı olur. Türkiye’de her sene milyonlarca çiftçi kurban bayramlarında satmak için hayvancılık yapar, üretime katkıda bulunur ve elde ettiği gelirlerle bir senelik geçimini karşılayan on binlerce aile vardır.
5. Kurban ibadeti sayesinde evine et girmeyen aileler etle buluşur. İnsanlar senede birkaç günde olsa doyasıya et yemiş olmanın mutluluğunu tadarlar. Fakir aileler bunun için hiçbir ücret ödemez ve onlara tamamen ilahi bir ikram olur.
6. Hayvanlar insanların en önemli geçim kaynakları arasındadır. Etinden, sütünden, derisinden faydalanılan hayvanlar, Allah’ın insanlara sunmuş olduğu birer nimettir. İnsanoğlu bazen nimet vereni göremeyip nimetin kendisine daha fazla şükran hissi besleyip hatta onları Tanrılaştırabiliyor. İşte İsrailoğulları da içlerindeki buzağı sevgisinden dolayı tapmak için bir altın buzağı yapmışlardı. İnsanlar bu hayvanlara taparcasına bir sevgi göstermesinler diye de yılda bir defa Allah için kurban kesmeleri isteniyor. Böylece insanlar Hindularda olduğu gibi veya Musa’nın kavminde olduğu gibi hayvanları Tanrılaştırmasın. İçlerindeki putları kurban eden bu anlayış, aslında bizlerin diğer putları için de geçerlidir. Örneğin putumuz para ise paranın bir bölümünü infak ederek içimizde putlaşmasını önlemeliyiz. Putumuz şehvetimiz ise harama olan bakışlarımızı kesmeli ve Allah adına kurban etmeli, böylece kalbimizde Allah’ın yerine koyabileceğimiz her putu öldürmeliyiz.
7. Allah, bu hayvan kurbanının adını da bir cezalandırma koymamış, etlerini Allah’a gönderin veya yakın kül edin dememiş, zenginler Allah rızası için malına kıysın, fakirler de yesin, içsin istemiş. Zenginin Allah için yaptığı fedakarlığı ortaya çıkarmış, toplumda da sosyal dayanışma sağlamış.

Şimdi anlıyor musunuz kurbanın ne kadar yerinde, yararlı ve vaz geçilmez bir ibadet olduğunu. Ve bu ibadetin topluma sağladığı faydalarını parayla, kanunla, bastırmayla sağlayamayacağınızı anlıyor musunuz?

İslam’daki kurban anlayışı Pagan inanışlarından farklı. Kuran’da der ki kurbanın etleri ve kanı Allah’a ulaşmak için değildir. Yani Allah’ın kendisi için değil, sizler için, aranızdaki dayanışmayı artırmak için, nefsin cimriliğinden korunmak içindir. İslam’da pagan kurban anlayışından çok farklı bir anlayış olduğu muhakkak.

Neden putperest dinlerde de kurban var?

İslam’a göre Hz Adem’in her iki oğlunun Allah’a kurban adadıklarını ve Habil’inkinin kabul edildiğini biliyoruz. O halde İslam felsefesinde kurban ibadetinin kökeninde tevhid vardır ve tıpkı Tanrı’nın putlaştırılması gibi kurbanlar da putlara adanmaya başlamış.

Allah neden kurban istedi?

1- Kurban insanların Allah’a karşı samimiyet testidir. Maddi fedakarlık edip Allah için malına kıymak, inanan ile inanmayanı, cimri ile cömerdi, Allah’a bağlı olan ile olmayanı ayırt eder. Tıpkı Habil ile Kabil’i ayırt ettiği gibi.

2- Kurban kesen insan da yaptığı fedakarlıktan dolayı, kalbinde daha derin bir bağlılık oluşur. İnsanları Allah’a ve dine daha çok bağlar. O yüzden Allah’ın amaçlarına hizmet edecek faydalı bir uygulamadır.

3- Kurban ibadetinin sosyal yardımlaşma, dayanışma, toplumsal barışa da çok faydası vardır.

KAYNAKLAR

1. Murray, C.A., Diversity of Sacrifice: Form and Function of Sacrificial Practices in the Ancient World and Beyond. 2016: SUNY Press.
2. Detienne, M. and J.-P. Vernant, The cuisine of sacrifice among the Greeks. 1989: University of Chicago Press.
3. Gilhus, I.S., Animals, gods and humans: Changing attitudes to animals in Greek, Roman and Early Christian thought. 2006: Routledge.

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?