Soru: Şeytan neden Allah’a isyan etmiştir? Bir kralın sarayında uşak olarak çalıştığınızı hayal edin. O kral ki yönettiği ülkenin ucu bucağı yok. Gücünün saltanatının tarifi yok. Bu kral size gayet iyi imkânlar sunuyor sizi açlıktan sefaletten kurtarıyor. Bir gün kral sizden hoşlanmadığınız birine hizmet etmenizi istiyor. Mantıken istemeseniz de yapacaksınız çünkü krala karşı gelmek onu sinirlendirebilir sizi oracıkta öldürebilir veya kapı dışarı sefil bir şekilde bırakabilir üstüne üstlük bu kral sizi açken sefilken işe almıştı. Bu yüzden kralın isteğini yerine getirirsiniz.
Benim sorum şu biz sadece bir insan olan kraldan bile korkarak istediğini yapıyoruz ama şeytan kendisini ve âlemleri yaratan gücü kudreti sonsuz olan Allah’ın isteğini yerine getirmiyor. (İsra 61-62) Şeytan Allaha karşı gelecek gücü nereden buluyor üstüne üstlük Allah’ın kendisini yok etmesi gibi bir ihtimal bile var? Bunu bir de Allah’ın huzurunda yapması işi daha da garipleştiriyor.
Cevap: İnsanoğlu olarak bazen biz de pireye kızıp yorgan yakabiliyoruz. İşlenen çoğu cinayetler aslında müebbet hapis yatmaya değmeyecek cinayetlerdir ama her gün milyonlarca insan bunu düşünmeyip bile bile cinayetler işliyor ve hayatını kaybediyor.
Allah’a isyan eden şeytan ile trafikte birini öldüren adamın benzerliği
Örneğin “trafikte bir adam başka bir adamla tartışmış ve karşıdakini öldürmüş” haberlerini çok duymuşsunuzdur. Şimdi bu adama sorun ki “sen kanunları bildiğin halde ve müebbet hapis yatacağını bildiğin halde neden o adamı öldürdün?”. İşte bu sorunun cevabı gurur ve kibrin aklı kapatacak kadar ileri gidebilmesidir. İşte Şeytan’ın Allah’a isyan etmesinin sebebi gurur ve kibrinin aklını kapatması ve onu isyana zorlamasıdır.
Nasıl ki trafikte adam öldüren bir kişi için o an hiçbir şey önemli olmuyorsa ve yaptığının sonucuna katlanmayı göze alarak gururunu teskin ediyorsa, şeytan da gururu için gözü bir şey görmedi. Adam gurur yapmasa hayatı kurtulacak fakat değmeyecek bir şey için haddinden fazla gurur yapıyor ve tüm hayatını ve mutluluğunu kaybedip, cezalandırılıyor.
Bu noktada, kanuna bile bile karşı çıkan adam masum olmadığı gibi Allah’a bile bile karşı çıkan şeytan da masum değildir.
Şeytan’ın hatası duygulara kapılıp aklı kapatmaktı
İnsan bazen aklını kullanır ve duygularını ikinci plana koyar. Bazen de duygularıyla hareket eder ve aklı ikinci plana atar. Akılcı zihin, çoğunlukla farkında olduğumuz bir kavrama tarzıdır, bilincimize daha yakındır, düşüncelidir ve tartıp yansıtabilir. Bunun yanı sıra fevri ve güçlü, çoğu zaman da mantıksız olan bir kavrama sistemi daha vardır, bu da duygusal zihindir.*
Kısaca, Şeytan’ı isyan etmeğe götüren sebepler gurur, kibir, haset, inat, öfke, bencillik, kendini beğenmişlik, ırkçılık gibi aklı kapatan, doğru düşünmeyi ortadan kaldıran fakat irade sahibi bir varlığın kendi iradesiyle seçtiği duygulardır.
Dipnot:
*Aysel, T. A. N. Bir Bilgi Kaynağı Olarak Duygu-Akıl İlişkisi. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6), 21-45. Link
Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?
Bana hala büyük bir cüretkarlık olarak geliyor. İnsan belki yine ahiret inancı varsa şöyle düşünebilir “hapishaneye girsem ne olur zaten ölüp ölüm sonrası hayat var, tövbe ederim kendimi ibadete veririm belki cennete girerim” ama şeytan, “direk bütün riskleri göze alarak ben sonsuz cehennemi göze alıyorum” demiştir. Burada benim aklım altüst oluyor. Nasıl böyle bir risk alıp sonsuz cehennemi karşısına alır hala anlayamıyorum!??
Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?