311# Semud kavmi nerede yaşadı? Antik Hegra kenti.

Bu yazımızın konusu Semud kavmi nerede yaşadı ve Semud kavmi neden helak oldu sorularının cevaplarını aramak olacaktır. Ayrıca Semud kavmine gönderilen peygamber kimdi ve Semud kavminin helakı nasıl oldu gibi konuları da bilimsel tarihi veriler eşliğinde irdeleyeceğiz.

Semud kavminin helak olmasının sebebi

Kuran’ı kerim, 21 suresinde Semud kavminden bahseder. Semud kavmi Arabistan yarımadasında yaşamış bir Arap kabilesidir. Semud kavminin helak olmasının sebebi peygamberleri olan Salih (a.s.)’ın bu kavmin azgınlıklarını önlemek için uğraşmasına rağmen, azgınlığa devam etmeleridir.

Neml suresi:

45 – Andolsun ki, Allah’a ibadet edin diye Semud’a da kardeşleri Salih’i gönderdik. Hemen birbirleriyle çekişen iki zümre oluverdiler.

46 – Salih dedi ki: “Ey benim kavmim! İyilik dururken niçin kötülüğe koşuyorsunuz? Ne olur Allah’a istiğfar etseniz, belki rahmetine ulaşırdınız.”

47 – Cevap verdiler: “Senin ve beraberindekilerin yüzünden uğursuzluğa uğradık.” Salih: “Size çöken uğursuzluk (sebebi) Allah katında (yazılı)-dır. Belki siz imtihana çekilen bir kavimsiniz” dedi.

48 – O şehirde dokuz çete vardı ki, bunlar yeryüzünde bozgunculuk yapıyorlar, iyilik tarafına hiç yanaşmıyorlardı.

49 – Allah’a and içerek birbirlerine şöyle dediler: “Gece ona ve ailesine baskın yapalım; sonra da velisine, ‘Biz o ailenin yok edilişi sırasında orada değildik, inanın ki doğru söylüyoruz’ diyelim.”

50 – Onlar böyle bir tuzak kurdular, biz de kendileri farkında olmadan onların planlarını altüst ettik.

51 – İşte bak! Tuzaklarının akibeti nice oldu: Onları da, kavimlerini de toptan helak ettik.

52 – İşte haksızlıkları yüzünden çökmüş evleri! Bilen bir kavim için elbette bunda bir ibret vardır.

Semud kavmi kayalardan çıkan deveyi kesti

Kuran’ın haber verdiğine göre Semud kavmi kayalardan evler yontuyorlardı. Salih a.s. onlara mucize olarak kayaların içinden dişi bir deve çıkarmıştı ve bu deveye dokunmayın demişti fakat onlar gördükleri mucizeyi bile küçük düşürmek için bile bile deveye saldırıp katlettiler.

61 – Semud kavmine de kardeşleri Salih’i gönderdik. Dedi ki, “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin O’ndan başka bir tanrınız daha yoktur. Sizi topraktan O meydana getirdi. Sizi orada ömür sürmeye O memur etti. Bu sebepten O’nun mağfiretini isteyin, sonra O’na tevbe edin. Şüphesiz Rabbim yakındır, dualarınızı kabul eder.”

62 – Dediler: “Ey Salih,! Bundan önce sen bizim içimizde ümit beslenir bir zat idin. Şimdi bizi babalarımızın taptıklarına tapmaktan mı engelliyorsun? Biz, doğrusunu istersen bizi davet ettiğin şeyden kuşkulandıran bir şüphe içindeyiz.”

63 – Salih dedi: “Ey kavmim! Eğer ben Rabbimden açık bir mucize üzerinde isem ve o bana tarafından bir rahmet bahşetmiş ise, ben Allah’a isyan ettiğim takdirde beni O’ndan kim kurtarabilir? Demek ki, siz bana zarar vermekten başka bir şey yapmıyorsunuz.”

64 – “Ey kavmim! İşte şu, Allah’ın dişi devesi, size bir mucizedir. Bırakın onu Allah’ın yer yüzünde (otlaklarında) otlasın. Ve ona kötü bir maksatla el sürmeyin, sonra sizi yakın bir azap yakalar.”

65 – Derken, o deveyi kestiler. Bunun üzerine Salih dedi ki: “Yurdunuzda üç gün daha yaşayın. İşte bu, yalan çıkmayacak olan kesin bir vaaddir.”

66 – Ne zaman ki, azap emrimiz geldi, Salih’i ve beraberindeki iman edenleri, tarafımızdan bir rahmet sayesinde kurtardık, üstelik o günün perişanlığından da kurtardık. Hiç şüphesiz Rabbin güçlüdür, mutlak üstündür.

67 – O zalimleri, korkunç bir gürültü yakalayıverdi de oldukları yerde çöküp kaldılar.

68 – Sanki orada güzel güzel yaşayıp durmamışlardı. Bak işte Semud, gerçekten de Rablerine küfretmişlerdi. Bak işte nasıl yok olup gittiler.

Semud kavmi nerede yaşadı?

Semud kavminin yaşadığı yer bugünkü Madain Salih kentidir. Madain Salih antik kentinde bugün kayalardan oyulmuş evler ve saray benzeri özenle oyulmuş konaklar vardır. Bu evlerin M.Ö. 1. Yüzyılda Nebatiler tarafından oyularak yapıldığı düşünülüyor.[1] Nebatilerin Petra’dan sonra en büyük ikinci kenti burasıdır. Kentin Nebatiler dönemindeki ismi Hegra’dır. Kuran’da da Hicr olarak geçmektedir (Hicr 80). Nebatilerden önce ise Lihyanlılar ve Romalılar tarafından kontrol edildiği biliniyor.[2] Aşağıda kentin bazı resimlerini görebilirsiniz.

Tarihi kaynaklarda Semud kavmi

Semud halkından bahseden en eski tarihi kaynak Yeni Asur kralı olan ikinci Sargon’a ait yazılı tabletlerdir.[3] Tabletlerin tarihi M.Ö. 715 yılına aittir. Yine M.Ö. 2. Yüzyılda Ptolemy kendi zamanındaki Semud kavminden bahsetmiştir.[4] Bu iki tarih arasında 600 yıl olmasına rağmen Semud ismi kaybolmamış olduğuna dikkat edin.

Oryantalistlerin eleştirileri

Oryantalistler Hegra kentinin Nebatilerin yaptığı bir kent olmasını ve Semud kavminin 8. Yüzyıldan daha önceki kayıtlarda bulunmamasını ileri sürerek Kuran’ı eleştirdiler. Çünkü Hegra (Hicr) antik kentini Nebatiler yapmıştı ve Nebatiler Hz. İsa zamanlarında yani daha geç yaşamışlardı. İkinci olarak Semud kavmi diye bir kavim tarihte vardı ama ve M.S. dördüncü yüzyıla kadar devam etmişti. Helak olmuşsa bu tarihlerde olmaması gerekirdi demişlerdir.

Hicr halkı ve Medyen halkı

Birinci eleştiriyi tarihi veriler eşliğinde değerlendirelim.

Kuran’da Hicr halkı ve Semud halkı ayrı ayrı bahsedilir, bu yüzden Hicr halkının ve Semud halkının ayrı olduğunu düşünenler de vardır. Salih peygamberden bahseden ayetlerde kavmin ismi hep Semud olarak geçer. Bunlar kayalara evler oyan bir kavimdir.

Hicr halkı da tıpkı Semud kavmi gibi kayalarda yaşadığı ve sesle birlikte gelen bir felaketle helak oldukları için Semud kavmi olası daha muhtemel görünüyor. Hicr halkından sadece bir surede bahsedilir.

Hicr suresi:

80 – Şüphesiz ki, Hıcr halkı da peygamberleri yalanladılar.

81 – Biz, onlara âyetlerimizi vermiştik de onlar, yüz çeviriyorlardı

82 – Onlar, dağlardan emniyetli emniyetli evler yontuyorlardı.

83 – Onları da sabahleyin korkunç bir çığlık yakaladı.

84 – Kazanmakta oldukları şeyler, onlardan hiçbir zararı savmadı.

Hegra Nebatilerden önce vardı

Hegra (Hicr kenti) evleri M.Ö. 1. Yüzyılda yapılmıştır.[5] Fakat yakınlarda yapılan arkeolojik araştırmalar göstermiştir ki bu kent Nebatilerden önce de yerleşim yeriydi. M.Ö. 2.-3. Yüzyıllarda Lihyanlılar ve Dedanitler de aynı bölgede şehir kurmuşlar ve yaşamışlardır.[6] Bölge hakkında araştırmalar yapan Fransız bilim akademisi üyesi Laila Nehmé bu Hegra şehrinin demir çağında da (M.Ö: 1000-2000) yerleşim yeri olduğuna dair kanıtların elde edildiğini fakat henüz arkeolojik olarak doğrulanmadığını bildirmiştir.[7] Aşağıda ekran görüntüsü verilmiştir.

Kanıtlara göre Nebatilerden önce de burada kayalardan oyulmuş evler vardı ve muhtemelen Nebatiler kayalardan oyulmuş bu evleri, kendi mimari tarzlarını yansıtacak şekilde işlemişlerdir. Muhtemelen yeni kaya evler de eklemişlerdir. Çünkü buradaki ilk yerleşim Nebatilere ait olmadığının arkeolojik ve tarihi kanıtları var.

Yani bu şehrin içinde yaşayan Semud kavmi yıldırım, ses ve sarsıntının oluşturduğu bir felaket ile helak oldu. 

Semud kavmi (Hicr halkı), Nebatiler veya onlardan önce 100-200 yıl kadar bölgede yaşayıp sonra kaybolmuş olan Lihyanlılar veya Dedanitler olabilir. Çünkü tarihsel olarak bu bölgeye onlar zamanında da Hicr (Hegra) deniyordu. Kuran’da belirtilen Semud halkının ne zaman bu felaketi yaşadığını ise bilmiyoruz. Salih (a.s.)’ın ne zaman bu bölgeye gönderildiğini bilmiyoruz, çünkü Kuran bir tarih vermiyor.

Çöldeki bu bölgede ikamet etmenin üç cazip tarafı, o bölgede kayalar yumuşak olduğu için ev yapma kolaylığı, tarihi baharat ve ticaret yollarının üstünde olması ve bol su kuyularıdır.[7] Hicr 84 ayetinde geçen “Kazanmakta oldukları şeyler, onlardan hiçbir zararı savmadı” ayeti de onların ticaret yollarından istifadelerinden haber veriyor.

Semud kavminin tarihi

İkinci eleştiri olan tabletlerde Semud’un M.Ö. 8. yy’da görülmesi ve M.S. 4. yy’a kadar devam etmesi hakkında ise şu gerçekler gözden kaçırılmıştır.

Semudlular 8. Yüzyılda Asur kralı olan ikinci Sargon’un tabletlerinde kısaca geçmiştir. Eğer sargon’un tabletlerinde geçmeseydi o da bilinmeyecekti. Yani Semud kavminin ne zaman başladığı, kaç tane kentleri olduğu, ne kadar geniş bir coğrafyaya yayıldıkları gibi konular tarihi olarak bilinmiyor. Kuran’da ise Salih (a.s.)’ın bölgeye ne zaman gönderildiği belirtilmiyor. Semud’un başına gelen felaketle birlikte tüm insanların ölmüş olması gerekmiyor. Zaten kavimler tek bir şehirden oluşmaz. Salih’in yaşadığı ana kente felaket gelmiştir ama onların da hepsinin ölmesi gerekmiyor. Semud kavminin o felaketle birlikte tarihten silinmesi gerekmiyor. Ardılları, yine bir kavim olarak Semud ismini devam ettirebilirler elbette. Yani Semud kavminin M.Ö. 4. yüzyıla kadar devam etmesi bir anlam taşımıyor.

Kral Sargon’un Semud’dan bahsetmesi

Eğer kral ikinci Sargon Semud kavminden bir cümleyle bahsetmeseydi tarihi olarak 8. Yüzyılda yaşayan Semudlulardan da haberimiz olmayacaktı. Semud kavminin devlet kurmamış büyük bir aşiret oldukları anlaşılıyor. Devlet olsalardı tarihi kayıtlara daha çok geçmeleri gerekirdi.

Oxford Üniversitesinden Robert Hoyland Semud kavmi hakkında bir kitabında şunu söylüyor:

“Muhtemelen orijinal Semud kavmi yok oldu veya tarihin herhangi bir döneminde dağıldılar. Fakat Semud ismi sonradan gelenlerce benimsenmeye devam etti.”[8]

Aşağıda kitabın ekran görüntüsü verilmiştir.”

Hititler ve Hattiler

Evet bu bilgiye göre de ikinci Sargon’un bahsettiği Semudlular önceki kaybolan ata Semudluların halefleridir. Bunun tarihte çokça örneği vardır. Çokça uzağa gitmeye gerek yok. Örneğin Anadolu’nun bilinen en eski yerlileri Hattiler, tarihin bir döneminde belirsiz sebeplerden yok oldular. Yerlerine gelen Hint-Avrupa kökenli insanlar Anadolu’da yerleşmişlerdir. Anadolu insanlarına Hattiler denmesi geleneğinden dolayı bunlara da Hatti denmiş ve bu insanlar da bu ismi Hititler olarak kullanmaya devam etmişlerdir. Hatti ismi Anadolu’lu olmakla özdeşleşmiştir.[9] 

Sonuç olarak: Semud kavmi nerede yaşadı?

Antik tarihte Semud kavmi yaşamıştır ve İslam’dan 800 sene önce kaybolmuşlardır. Hicr kenti de kayaların içine oyulmuş evleriyle meşhur olan antik Hegra kentidir.

Hicr suresi:

80 – Şüphesiz ki, Hicr halkı da peygamberleri yalanladılar.

81 – Biz, onlara âyetlerimizi vermiştik de onlar, yüz çeviriyorlardı

82 – Onlar, dağlardan emniyetli emniyetli evler yontuyorlardı.

Bu yazımızda Semud kavmi nerede yaşadı ve Semud kavmi neden helak oldu sorularını cevapladık. Ayrıca bu konuyu tamamlayıcı olarak Hz. Musa hakkındaki yazımızı tavsiye ederiz: 239# Mısır kayıtlarında Hz. Musa ve Musa dönemindeki Firavun

Referanslar

1. Bouchaud, C., Sachet, I., Dal Prà, P., Delhopital, N., Douaud, R., & Leguilloux, M. (2015). New discoveries in a Nabataean tomb. Burial practices and ‘plant jewellery’in ancient Hegra (Madâ’in Sâlih, Saudi Arabia). Arabian Archaeology and Epigraphy, 26(1), 28-42.
2. Rohmer, J., & Fiema, Z. T. (2016). 8 Early Hegra: New Insights from the Excavations in Areas 2 and 9 at Madāᵓin Ṣāliḥ (Saudi Arabia).
3. Hoyland, Robert G. (2001), Arabia and the Arabs: From the Bronze Age to the Coming of Islam, sayfa 68.
4. https://en.wikipedia.org/wiki/Thamud.
5. Munt, H. (2015). Pilgrimage in Pre-Islamic Arabia and Late Antiquity. The Hajj: Pilgrimage in Islam, 13-30.
6. https://en.wikipedia.org/wiki/Hegra_(Mada%27in_Salih).
7. Nehmé, L. Ancient Hegra, a Nabataean Site in a Semi-arid Environment. The Urban Space and Preliminary Results from the First Excavation Season. sayfa 13.
8. Hoyland, Robert G. (2001), Arabia and the Arabs: From the Bronze Age to the Coming of Islam, sayfa 69.
9. https://tr.wikipedia.org/wiki/Hititler.

SSS

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?