Eski Mısır’da ateşte pişmiş tuğla yapımı var mıydı? Kasas-38 ayetinde Firavun’un veziri Haman’a ateşte pişmiş tuğlalardan kule yaptırmak istediği anlaşılıyor. Oysa ki eski oryantalistler tarafından ve onların eski iddialarını ısıtıp ısıtıp gündeme getiren ateist arkadaşlar tarafından eski Mısır’da ateşte pişmiş tuğla kullanılmadığı iddia ediliyor. Bu konuyu inceleyelim.
Kasas 38: Firavun dedi ki: “Ey önde gelenler, sizin için benden başka ilah olduğunu bilmiyorum. Ey Haman, çamurun üstünde bir ateş yak da, bana yüksekçe bir kule inşa et, belki Musa’nın ilahına çıkarım çünkü gerçekten ben onu yalancılardan (biri) sanıyorum.”
Firavun zamanında tuğla yapımı
Ayette görüldüğü gibi Eski Mısır’da yani en azından Hz. Musa zamanında ateşte pişmiş tuğlanın bilindiği ve üretilebildiği görülüyor. Firavun veziri Haman’a emir veriyor. Haman muhtemelen bir ünvandı. Vezirin taş ocaklarından sorumluluk ünvanı olabilir veya taş ocakları ve inşaatlardan sorumlu vezir olabilir. Haman’ın böyle bir kule yapıp yapmadığını Kuran bildirmiyor. Muhtemelen Firavun sadece Musa’nın Tanrı’sına ulaşma gücü olduğunu anlatmak için göz korkutma amacıyla da söylemiş olabilir. Çünkü antik çağlarda Mezopotamya’da, Mısır’da, Yunan’da ve diğer birçok yerlerde Tanrı’nın bulutlarda oturduğu düşünülüyordu. Bulutlara ulaşacak bir kuleye tırmanmak Tanrıyla tanışmak demekti. The Pyramids Of Egypt (1985) kitabında Edwards şöyle açıklıyor:
“Mısırlılar, yüksek bir binaya tırmanarak göklere ve Tanrılara ulaşılabileceğine inanan Orta Doğu’nun tek eski halkı değildi; Mezopotamya’da benzer bir düşünce eğilimi hüküm sürdü. Asur veya Babil’deki herhangi bir şehrin merkezinde, tapınak kompleksi ve Kraliyet Sarayı tarafından işgal edilen kutsal bir alan yatıyordu”
Bu tuğla yapımı konusunu Mısır tarihi kitaplarından araştırdığım zaman gördüm ki Mısır tarihinin en eski hanedanlık dönemlerinden beri ateşte pişmiş tuğla yapımı biliniyordu, fakat zahmetli bir iş olduğu için halk genelde güneşte kurutulmuş çamur olan kerpiçten yapılmış binalar inşa ediyorlardı. Ateşte pişmiş tuğlayı ancak kölelerin sahibi Firavun ve zengin kişiler kullanabiliyordu.
“Architecture In Ancient Egypt” adlı kitap
Aşağıdaki pasaj “Architecture In Ancient Egypt” adlı kitabın 141. Sayfasından alınmıştır.
Burada görüldüğü gibi kitabın yazarı Spencer özetle şöyle anlatıyor:
“Mısır’da pişmiş tuğla üretimi Roma dönemine kadar yaygınlaşmasa da çok erken dönemlerden beri bilindiğine dair yeterince kanıt var.”
Spencer yazının devamında konuyu özetle şöyle anlatıyor:
“Yanmış tuğlanın eski Mısır’da en erken kullanımları gösteriyor ki özellikle fazla nem ve aşınma olan yerlerde kullanılırdı. Roma döneminde banyolarda, merdiven basamaklarında kullanılırdı, hiç şüphesiz hanedanlıklar zamanında da (Firavunlar zamanı) aynı amaçla kullanılırdı…. Yukarıda tüm anlatılanların sonucu olarak, Mısır’da pişmiş tuğlanın tüm Mısır tarihi boyunca bilinirdi fakat sadece kerpiçten daha avantajlı olduğu durumlarda kullanılırdı.”
Firavun’un veziri Rekhmire’nin mezarı
Daha önce 239 nolu yazımızda anlattığımız gibi Hz. Musa Mısır’a döndüğünde Tanrılık iddia ederken bulduğu Firavun, üçüncü Tuthmose’dir (M:Ö: 1481-1425). Bu firavunun veziri olan Rekhmire’nin mezarında Firavun’un Tanrı olarak övüldüğü yazılıdır. Firavunlar genel olarak Tanrının oğulları veya yeryüzündeki halifeleri olarak görülüyordu ama Üçüncü Tuthmose biraz farklıydı, o kendini direk Tanrı olarak gösteriyordu.
Veziri Rekhmire’nin mezarından çıkan yazıtlarda Firavun’un Tanrı olduğu yazılı olduğu gibi mezar hiyeroglif çizimlerinde tuğla pişiren köleler resmedilmiştir. Bu köleler muhtemelen İsrailoğulları idi. Tevrat’ta da Firavun’un israiloğullarını kerpiç-tuğla yapımında zalimce çalıştırdığı belirtiliyor. (Çıkış 1:14) Bahsettiğimiz hiyeroglif çizimini aşağıda görebilirsiniz.
İkinci Amenhotep’in mezarı
Yine 239 nolu yazımızda anlattığımız gibi suda boğulan Firavun olduğunu düşündüğümüz İkinci Amenhotep’in mezarlarının duvarları da ateşte pişmiş kil olan Terrakotta ile yapılmıştır. Bu da o dönemde kilin pişirilip sertleştirilmesini bildiklerini ve özel yerlerde uyguladıklarını gösterir.
Özetle
Eski Mısır’da tuğla yapımı en eski hanedanlıklardan beri bilinmektedir. Hz. Musa’nın zamanında Tanrılık iddiasında bulunan Firavun hanedanı zamanında ise köleler pişmiş tuğla yapımında çalıştırılmıştır. Vezir Rekhmire’nin mezarından çıkan hiyeroglif resimler kölelerin pişmiş tuğla yapımında çalıştırıldığını göstermektedir. Muhtemelen vezir bunlardan sorumlu olduğu için yaptığı işin anısı duvara işlenmişti.
Ayrıca 239# Mısır kayıtlarında Hz. Musa yazımızı da tavsiye ederiz.
Referanslar
- J. Spencer, Brick Architecture In Ancient Egypt, 1979, op. cit., p. 141.
- Eroğlu, M., & Akyol, A. A. (2017). Antik yapı malzemesi olarak tuğla ve kiremit: Boğsak adası Bizans yerleşimi örneklemi. Sanat ve Tasarım Dergisi, (20), 141-162.
- I. E. S. Edwards, The Pyramids Of Egypt, 1985, Viking, p. 302.
- https://www.granger.com/results.asp?inline=true&image=0321316&wwwflag=1&itemx=33
- https://en.wikipedia.org/wiki/Rekhmire
- https://www.adefenceofthebible.com/2020/04/13/brick-making-in-egypt-by-hebrew-slaves/
- https://www.osirisnet.net/tombes/nobles/rekhmire100/e_rekhmire100_07.htm
- https://www.northlondonchurch.org/ministers-blog/post/pictures-of-the-israelites
- http://www.ancient-egypt.info/2013/09/tomb-of-amenhotep-ii-and-tomb-of.html / Archive bağlantısı
Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?
