Dünkü yazımızda Shiva Linga taşından bahsetmiştik. Bu Shiva Linga taşlarını barındıran tapınağa ise Garbhagriha denir. Shiva Linga, bu tapınağın tam ortasında bulunur. Materyalistler, Kâbe’nin de bu tapınağa benzediğini iddia etmişler. Çünkü duvarları kare şeklindeymiş, tek kapısı varmış ve penceresizmiş. Bizde bilgilendirelim o halde. Dünya’nın her yanındaki antik tapınakların genellikle tek girişi olur ve penceresiz yapılırlar. Yani bu sadece Hint tapınaklarına özgü bir şey değildir.
Belirtilen tapınak yere kare şeklinde oturur fakat üstünde piramit şeklinde bir kubbesi olduğu için küp değildir. Küpten çok piramide benzer.[1]
Kabe ise şu anda küp şeklindedir fakat Kâbe’nin Hz. İbrahim devrindeki şekli küp te değildi, dikdörtgen idi. Duvarları bugünkü Makam-ı İbrahim denilen yapıya kadar uzanıyordu.[2]
Hatta Hz. Muhammed Mekke’yi fethedince Kâbe’yi yıkıp Hz. İbrahim zamanındaki şekline uygun olarak yeniden yapma fikrini beyan etmiş ama daha sonra vazgeçmiştir.[3]
Hindular Garbhagriha etrafında tavaf yaparlar. Bu tavaf Kâbe etrafındaki tavafa benzemekle birlikte sadece bir kere yapılıyor. Fakat tavaf sadece Müslümanlara veya Hindulara özgü değildir, birçok dinde vardır. Örneğin Katolik kiliselerinde bir rahip, bir sunağın etrafında elinde bir tütsü ile tavaf etmesi bir ibadettir. İnsanlar da İsa resmi veya Meryem ana resmi gibi bir objenin etrafında tavaf yaparlar. Bu tavaf genelde üç kez yapılır ve Hristiyanlıktaki üçlemeyi simgeler.[4] Hristiyanlar İrlanda’daki Saint Patrick kilisesinin etrafında dört tur tavaf yaparak hacı olurlardı.[5] Yine Kıptilerde rahip tavaf ederken bir sunak çocuğu elinde bir çarpı işareti tutarak onu izler. Romanya’da bir paskalya geleneği olarak insanlar kilisenin etrafını üç kez tavaf ederler. Yine Musevilerin Sukkot festivalinde hakafot ritüelini uygularken Tevrat parşömenleri etrafında tavaf yaparlar. Yahudiler Süleyman mabedi yıkılmadan önce buraya hac yaparlar, mabedin etrafında tavaf ederlerdi. Mabed yıkıldıktan sonra ise sinagogların ortasında bulunan tora tomarlarının etrafında dönerek bu tavafı sembolik olarak sürdürürler.[6] Sikhism dininde ise düğün törenlerinde kutsal kitaplarının etrafında tavaf yapılır. Bahailer İsrail’deki Hayfa ve Bahjí’ye yapılan hac ziyareti sırasında tapınakları etrafında tavaf yaparlar. Tibet’te Şamanist bir din olan Bön dini mensupları da saat yönünün tersi yönde tavaf yaparlar. Yine masonlar da ortadaki bir sunağın etrafında tavaf yaparlar.[4] Başka bir örnek olarak tavaf uygulaması, Dünya’nın geri kalanından habersiz olan Amerika yerlilerinde de vardı. Onlar güneşin tersi yönünde tavaf etmenin tabiatın düzenine aykırı hareket etmek olduğunu ve felaketleri ve ölümü simgelediğine inanıyorlardı.[5] Yine Tayland’da Stupa denilen Budist anıtı 3 defa tavaf edilir buna “Chedi” denir.
Görüldüğü gibi tavaf sadece İslam’da veya Hinduizm’de olan bir uygulama değildir, hemen her dinde karşılaşabileceğiniz bir ibadet biçimidir. Hatta birbirlerinden haberleri olmayan kültürlerde bile tavaf vardır. İslam felsefesine göre her kavme uyarıcılar gönderilmiştir ve Allah her kavme namaz, oruç, zekât gibi dinin ana sacayaklarını öğretmiştir. O yüzden dinler arasındaki benzer uygulamalar İslam felsefesine göre aynı kaynaktan köken aldıkları içindir.
Dikkatimi çeken ilginç bir konu ise evrende mikro âlemden makro âleme kadar herşeyin bir merkez etrafında tavaf ediyor olmasıdır. Atomlardaki elektronlar bir çekirdeğin etrafında dönerler. Gezegenler yıldızların etrafında tavaf ederler. Hatta gezegenleri bile tavaf eden uydular vardır. Milyarlarca yıldız ise galaksinin ortasındaki dev kara deliği tavaf eder. Yine galaksi kümeleri de birleşip muazzam kümeleri oluşturarak dönerler ama henüz neyin etrafında döndüğü bulunamadı. Böylece evreni gözlemlediğimiz zaman görülüyor ki “tavaf” evrenin dinamosudur. Evrenin düzenini devam ettiren yegâne harekettir. Aynı şekilde insanlara ruhsal bir dinamo vermek için Allah’ın tavaf ibadetini insanlara öğretmiş olması da evrenin ruhuna uygun bir ibadettir. Bu hareketiyle kul adeta kozmik düzenin bir parçası olduğunu ve göklerdeki herşey gibi Allah’a itaat ettiğini göstermektedir.
KAYNAKLAR
- https://en.wikipedia.org/wiki/Garbhagriha.
- Çetinkaya, E., Kutsal Gizemler kitabı. -Birinci baskı.
- https://www.yenisafak.com/foto-galeri/hayat/peygamber-efendimizin-kabede-yikmak-istedigi-yer-2020586?page=14.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Circumambulation.
- https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/circumambulation.
- Küçük, M.A., Din-Turizm İlişkisi Çerçevesinde Yahudilikte, Hıristiyanlıkta ve İslamiyette Hac Uygulamasına Genel Bakış. Dini Araştırmalar, 2013. 16(42 (17-06-2013)): p. 101-128.
Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?
