291# Yeryüzünün uçlarından eksilmesi

Yeryüzünün uçlarından eksilmesinden bahseden Rad 41 ayeti ne anlatıyor? Yeryüzü uçlarından nasıl eksiliyor?

Rad 41: “Bizim, yeryüzüne gelip, onu uçlarından eksilttiğimizi görmediler mi? Allah (dilediği gibi) hükmeder, O’nun hükmünü bozacak kimse yoktur. Ve O hesabı çabuk görendir.”

Burada yeryüzü olarak çevrilen kelime arz kelimesidir. Arz kelimesi Dünya demektir ama Türkçe’ye çevrilirken yeryüzü kelimesi yerleşmiş dilimize.

Müteşabih ifadeler

Rad 41 ayeti, ikili bir mana barındıran müteşabih ayetlerden biri olarak görülmektedir. Kuran’da müteşabih ayetlerden haber verilmiş olup bunların gerçek manasını Allah ve ilimde derinleşmiş kişilerin bileceği bildirilmiştir (Ali imran suresi 7). Ayrıca müteşabih benzeşmeli demektir ve yine başka bir ayette Kuran’a ikişer manalı Kitap denmektedir.

Zümer 23: “Allah, müteşabih (benzeşmeli), ikişerli bir kitap olarak sözün en güzelini indirdi.”

Yani ayetlerin bir manası indiği zamanın insanlarına bir şeyler anlatırken diğer manası ise ilim-bilim çağının bilgin insanlarına ifade edecek ve mucizeler gösterecektir.

Bu perspektiften, Dünya’nın uçlarından eksilmesi ayetinin ilk manası Müslümanların Dünya’dan sağda solda bulunan arazileri ele geçirmeleriyle müşriklerin yerlerinin daralması olarak algılanmıştır. İbn Abbas (ö.68/687), Mücâhid (ö.103/722), Dahhâk (ö.105/723), Hasan-ı Basri (ö.110/728), Katâde (ö.118/736), Süddî (ö.127/774) gibi müfessirler ayeti böyle açıklamışlardır. [1]

Fakat bu görkemli ifade, müşriklerin topraklarının Allah tarafından eksiltilmesini anlatan bir ifade için fazla dolaylı bir anlatıma sahip. Öyle olsaydı müşriklerin yerleri daralıyor diye açıkça denilebilirdi. Bu ifadede müteşabih bir söylem var ve asıl manası müşriklerle alakalı değil. Bilimsel bir gerçeği çok iyi açıklaması ve anlatımın garipliği bu ayetin müşriklerle alakalı olmadığını gösteriyor..

Dünya’nın uçlarından eksilmesinin müteşabih anlamı

Dünya’nın uçlarından eksilmesini anlatan Rad 41 ayetinin müteşabih ikincil anlamı olduğunu anlamaya ve açıklamaya çalışan Kuran araştırmacıları daha önce birkaç farklı yorum önermişlerdir.

Bazıları kutuplardan Dünya’nın basık olduğunu ve bu basıklığın Dünya’nın uçlarının eksilmesi olduğunu önermişlerdir. Bazıları ise burada Yeryüzünden (Arz) kastın Dünya değil kara parçaları olduğunu düşünmüşler ve kutupların erimesiyle kara parçalarının azaldığı şeklinde yorumlamışlardır. Oysa daha önce 204 nolu yazımızda açıkladığımız gibi buzulların erimesi ve tekrar donması Dünya tarihinde periyodik olarak seyreden bir süreçtir. Yani kalıcı değildir. Üstelik jeolojik devirler boyunca yeryüzündeki kara oranı sürekli artmıştır. Günümüzden 3.7 milyar yıl önce şimdikinin sadece %10’u kadar yeryüzünde kara vardı. [2] Karalar zamanla uzadı, şu ayetin bu durumu anlattığını aynı yazıda açıklamıştık:

Rad 3: “Ve O, yeri yayıp uzatan, onda sarsılmaz dağlar ve ırmaklar kılandır.”

Burada yeryüzünün yayılıp uzatılması hakikati ile kara parçalarının kast edildiği açıktır ve bilim de yeni anlaşılan gerçeklere göre jeolojik devirler içinde kara parçasının sürekli yayılıp uzadığını, büyüdüğünü haber veriyor.[2] Yani kısaca Dünya’nın uçlarından eksilmesi ile kast edilen kutupların erimesiyle toprak kaybı da olamaz çünkü kutupların erimesiyle kaybettiği sudan daha fazla oranda yeryüzü yayılıp uzamıştır.

Dünya kütlesel olarak mı azalıyor?

İlk müfessirler Dünya’nın uçlarından eksilmesi ifadesiyle Dünya’nın kütlesel bir azalmasının kast edilmiş olabileceğine pek ihtimal vermemişler çünkü böyle bir şey olursa Dünya zamanla azalır yok olur giderdi diye düşünmüşlerdir. İbn Abbas, Mücâhid, Şa‘bî (ö.104/722), İkrime, Atâ bin Ebî Rebâh (ö.114/732) ve Katâde gibi bazı müfessirler, “eksiltme” kavramının müteşabih anlamını “nüfusun azalması yani insanların ölümü ve rızıkların, ürünlerin bereketinin kesilmesi” olarak da yorumlamışlar ve gerekçe olarak da şöyle demişlerdir: “Eğer Arz söylendiği gibi gerçek anlamda fizîkî olarak zamanla eksilip küçülseydi, Arz’da insanların oturup yaşayacakları, yerleşip hayatlarını idâme ettirecekleri, hatta def-i hâcetlerini yapacakları daracık bir yer dahi kalmazdı. Dolayısıyla burada lafzî anlamda Dünya’nın daralması, küçülmesi ve eksiltilmesine değil de insanların ölümlerine ve ürünlerin bereketsizliğine işaret vardır.”[3]

Dünya’nın kütlesinin eksilmesi

Peki Dünya’nın uçlarından eksilmesi nedir? Bilimsel olarak bu durum gerçek midir? Arz uçlarından eksiliyor mu?

Bilimsel verilerle bugün biliyoruz ki hidrojen ve oksijen gibi gazlar özellikle denizlerde yaşayan mikroorganizmalar tarafından üretilerek atmosferimize salınırlar. Bu şekilde Dünya’nın atmosferi oluşmuştur. Bu gazlar Dünya’nın yerçekiminden dolayı Dünya’nın etrafında asılı kalıp korunmaktadır. Fakat yine de bu gazlar çok hafif olduğu için atmosferin tamamı korunamamaktadır ve günde ortalama 95 ton yılda ise 50.000 ton Hidrojen ve helyum gazları uzaya kaçmaktadır.[4]

Dünya’nın çekirdeği, gezegenin hayat döngüsünü sağlarken tüketildiği için enerji kaybeder, ancak bu yalnızca yılda yaklaşık 16 metrik tonluk bir kaybı oluşturur. En büyük kütle kaybı, sırasıyla 95 metrik ton kütle ve 1.6 metrik ton ile kaçan hidrojen ve helyumdan kaynaklanıyor. Bu elementler yerçekimi etkisinde kalıcı olarak kalamayacak kadar hafiftir, bu yüzden uzaya kaçma eğilimindedirler. [4, 5]

Bu gazlar uzaya kaçarken atmosferin manyetik alan sınırları içine doğru bir hortum gibi uzanarak hareket ederler. Daha sonra güneş rüzgârlarının bombardımanı ile uzayın derinliklerine doğru gönderilirler. [6]

Bu gaz iyonları Dünya’nın kutup uçlarından spiraller oluşturarak bir hortum gibi atmosferden kaçan uçlar oluştururlar.  [7]

Sonuç

Görüldüğü gibi en eski müfessirler bile Dünya’nın uçlarından eksilmesinden bahseden Rad 41 ayetininin ilk manasının toprakların fethedilmesi olarak anlamışken yine de fiziki olarak Dünya’nın eksilmesi gerçeğine de ayetin değinmiş olabileceğini düşünmüşler ama o zamandaki eksik bilimsel bilgiler dolayısıyla bunun mümkün olmadığını düşünmüşlerdir. Fakat günümüzde anlaşıldı ki Dünya’nın kütlesi her gün 95 ton eksilmektedir. Dünya’nın uçları sayılan kutuplardan gazlar bir hortum şeklinde uzaya doğru uzanarak kaçmaktadırlar ve böylece Dünya’nın kütlesi eksilmektedir.

 Referanslar

1. Yılmaz, M. (2013). “YERYÜZÜNÜN ETRAFINDAN EKSİLTİLMESİ”: RA ‘D SÛRESİ 41. ÂYET ÜZERİNE BİR İNCELEME. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD), 15(28), 21-42.
2. von Huene, Roland; Scholl, David W. (1991). “Observations at convergent margins concerning sediment subduction, subduction erosion, and the growth of continental crust”. Reviews of Geophysics. 29 (3): 279–316. Bibcode:1991RvGeo..29..279V. doi:10.1029/91RG00969.
3. Taberî, a.g.e., XVI, 494-497; Râzî, a.g.e., 475; Buharî, a.g.e.,96; Suyûtî, a.g.e., IV, 666; İbn Kesîr, a.g.e., II, 677; Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed b. Mehdi İbn Acibe, el-Bahrü’l-medid fî tefsiri’l-Kur’âni’l-Mecid, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2002, III, 351; Suyûtî, a.g.e., IV, 667; Buharî, a.g.e., 96; İbnü’l-Cevzî, a.g.e., IV, 340; Tantâvî, a.g.e., IV, 167.
4. https://scitechdaily.com/earth-loses-50000-tonnes-of-mass-every-year/.
5. https://www.sciencemag.org/news/2017/01/earth-sending-oxygen-moon.
6. https://sci.esa.int/web/cluster/-/58028-the-curious-case-of-earth-s-leaking-atmosphere.
7. https://web.archive.org/web/20201111181746/http://www.astronomynotes.com/solarsys/s3.htm

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?