İçki neden haram edildi? İçki hakkında ilk inen ayetlerde içki neden hemen kaldırılmadı?
Evet, içki gibi kötü bir eylem İslam gelir gelmez toplumda bir anda yasaklanmadı. Tıpkı tesettür emrinin İslam gelir gelmez bir anda gelmediği gibi veya diğer birçok emir ve yasak gibi. Bunun sebebini anlamak çok da zor olmasa gerek. Demek ki bir toplum bütün alışkanlıklarını bir anda terk edemez. Bağlandığı ülküye, davaya gönül verme işi arttıkça ve davayı sahiplenme duygusu geliştikten sonra ancak toplumun iliklerine kadar işlemiş yanlış işler o toplumdan kaldırılabilir.
Allah ise psikolojik ve toplumsal dengeleri ve tedriciliği (zamana yaymayı) elbette ki bilmesi ve toplumu böyle ıslah etmesi ve bize de örnek olması gerekirdi, işte aynen öyle de yapmış.
Tedricilik (zamana yayma)
İçkinin haram olmasının sebebi topluma ve sağlığa verdiği zararlardır. İçki ilk defa Peygambere sorulduğunda, Allah içkiyi kaldırmamış fakat kötü bir iş olduğunu haber vererek toplumu hazırlamış. Demek ki İslam davasının sahiplenilmesi için biraz daha vakit geçmesi gerekiyordu. Vücuda yerleşmiş bir kitleyi çıkarırken acele etmeyen cerrah hassasiyetinde davranarak içki yasağı için biraz daha zaman tanındı.[1] İçki neden haram sorusunu cevaplayan ilk ayet:
BAKARA SÛRESİ, 219: “Sana içkiyi ve kumarı soruyorlar: De ki; ‘Onlarda büyük günâh ve hem insanlar için bazı faydalar vardır. Fakat zararları, faydalarından daha büyüktür…”
İçkinin bir kısım yararı dediği muhtemelen ticaret gelirlerinden elde edilen kârdır. En azından o günün insanına bakan yönü buydu. (Konu haricinde, insanlar kumarda da bir kâr görseler de zararı kârından çok olduğu ayette belirtiyor.)
Fakat bu ayetin alkolün faydasına yönelik müteşabih bir manası da olabilir. O da, alkolün zararlarının çok olmasına rağmen bugün tıpta alkol vaz geçilmez bir antiseptik ve dezenfektan olarak kullanılmakta, ve ilaçların hazırlanmasında çözücü olarak işlev görmektedir. Yani kısaca ayetin belirttiği gibi insanlığa bir kısım faydalarını da görüyoruz. İçmek zararlı fakat alkolün kendisi farklı alanlarda kullanıldığında faydaları var. Alkolü komple kötülemeyip faydaları olacağını söylemesi de Kuran’ın hiç pot kırmayan özelliğine bir örnektir.
Sonra başka zaman ikinci defa yine içki sorulduğunda içkili olmanın kötü olduğunu ve içkiliyken Allah’ın huzuruna çıkılmaması gerektiği açıklandı. Psikolojik olarak insanlar, iliklerine kadar bağımlısı oldukları bu sağlıksız işin yasağına hazırlandılar. İçki neden haram sorusunu cevaplayan ikinci ayet:
NİSA SÛRESİ, 43: “Ey îmân edenler! Sarhoş olduğunuz zaman ne söylediğinizi bilinceye kadar, cünüp olduğunuz zaman da eğer yolcu değilseniz, gusledinceye kadar namaza yaklaşmayın.”
Daha sonra Müslümanlar arasında içki içen birkaç kişinin kendini kaybetmesi sonucu çıkan olaylardan sonra sahabe psikolojik olarak içkinin yasaklanmasına hazırdı ve içki yasağı gelince zorlanmadılar, mutlulukla kabul ettiler. Hatta bu ayet gelince herkes şarap fıçılarını caddelere boşalttığını ve caddelerin şaraptan geçilmediği kaynaklarda aktarılmıştır.
İçki neden haram sorusunu cevaplayan üçüncü ayet:
MÂİDE SÛRESİ, 90-91: “Ey îmân edenler! İçki, kumar, putlar ve kısmet çekilen fal okları hep şeytanın işinden birer pisliktir, ondan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. Şüphesiz şeytan, içki ve kumarla, aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık bunlardan vazgeçtiniz, değil mi?”
İşte bunun adı insan ve toplum psikolojisini bilmektir, profesyonelliktir. İnsan olsa hata yapar, acele eder, böylece sonuçta bir dirençle karşılaşır ve işleri batırır. Fakat Allah o toplumu öyle bir hazırlamış ve yetiştirmiş ki her şey tam zamanında olması gereken vakitte bildirildiği için 23 sene gibi kısa bir zamanda Dünya’nın çehresinin değiştirilmesi başarılmıştır. Bu kadar profesyonellik insan işi olamaz elbette ki. Bu başarının tarihte bir örneği de yok.
Allah içkiyi direk yasaklayamaz mıydı?
Elbette toplumda herkes yüksek tefekkür düzeyinde değil. Şöyle mantıksız itirazlar da olacaktır: “Allah direk söyler, hiç bir şeyin zamanı gelmesini beklemez”. Fakat bunlar bilmemeliler ki Allah evrende sıralı yaratır, sebepleri gözeterek yaratır, sözü de en güzel şekilde ve zamanında söyler. “Allah neden insanları direk yetişkin olarak yaratmıyor aşama aşama olgunlaştırıyor” demek mantıksız olduğu gibi, “neden zamanı gelmeden insanlığa ve toplumlara da bir şeyler söylemiyor” demek o kadar saçma olur. Allah fen kanunlarını gözetip evreni aşama aşama olgunlaştırdığı gibi, her şeyi zamanında yaptığı gibi, sosyal kanunları da çiğneyip toplumun seviyesini gözetmeden, zamanı gelmeden, sebepleri gözetmeden bir şeyleri söylemez, emretmez, öğretmez. Elbette ağacı bir OL emriyle mucize ile bir anda yaratmaya gücü yeter, aynı şekilde bir OL emriyle içkiye bağımlı insanların içki içmemelerini de mucize ile kabul ettirebilir, fakat Allah insanları ve Dünya’yı böyle bir yer olsun diye yaratmadı, sebepler gözetilerek sonuçlar alınsın diye böyle bir sebepler Dünya’sı yaratıldı. Bu yüzden Allah da sebeplere riayet ederek zamanı gelince yapacağını yapar. İslam’ın ilk yıllarında elbette ki İslam henüz toplumda daha tam oturaklaşmamışken ve dengeler pamuk ipliğine bağlı iken toplumu zihnen ikna etmeden herhangi bir emir veya yasak gelmemiştir. Her emir ve yasak toplum psikolojik olarak ikna edilerek veya şartları sağlandığı zaman gelmiştir.
Bir çoğunuza göre basit ve anlaşılır gelen bu meseleyi, maalesef herkesin tefekkür seviyesi eşit olmadığı için ek olarak açıklama gereği duydum.
Alkolün zararları
Alkolün toplumsal zararları
Amerikan Psikiyatri Derneği, “akıl hastalıklarının tanısı ve istatistiği” adlı kitaplarında [2] alkolün sosyal hayata verdiği zararları dört başlık altında ele alıyor:
- İşte, okulda veya evde önemli rol yükümlülüklerini yerine getirememe (örneğin, tekrarlayan devamsızlıklar veya düşük iş performansı, çocukları veya evi ihmal etme)
- Fiziksel olarak tehlikeli olduğu durumlarda bile içmeye devam etmek (örneğin, araba kullanmak veya makine kullanmak)
- Alkolle ilgili tekrar tekrar yasal sorunlara bulaşma (örneğin, içki içerken düzensiz davranış nedeniyle tutuklanmalar)
- Sebep olabileceği kalıcı veya tekrarlayan sosyal veya kişilerarası sorunlar (örneğin, eşle tartışmalar, fiziksel kavgalar).
Alkolün psikolojik zararları
1998 yılında alkol kaynaklı hastalıklar, suçlar ve iş gücü kaybından dolayı, alkolün ABD’ye bir yılda 97,7 milyar dolar zararı olduğu açıklanmıştır.[3, 4]
Alkol kullanan ebeveynlerin çocukları da zarar görüyor. Ebeveynlerin alkol kullanımı çocukları genetik olarak veya prenetal olarak etkiliyor.[5-7] Hamilelikte alkol tüketimi bebeklerde “fetal alkol sendromuna” sebep oluyor.[8] Bu hastalık bebeğin beyin gelişiminin zarar görmesi ve çeşitli gelişim problemleriyle ortaya çıkıyor.
Yine çalışmalar, alkole bağlı çocuk [9] ve eş [10, 11] istismarının yaygın olduğunu gösteriyor.
Alkol kullanımı intihar oranlarını da artırıyor. İrlanda’da 2008 ve 2012 yılları arasında yapılan bir araştırma intihar edenlerin %44’ünün alkollüyken intihar ettiklerini göstermiştir.[12]
Yine çalışmalar alkol kullananların duygu durum bozuklukları yaşadıklarını ve çevrelerine karşı agresifleştiklerini göstermektedir.[13]
Alkol tüketiminin azaltılmasında dindarlığın büyük etkisi var.[14] 2010 ve 2020 yılları arasında alkol tüketimini en çok artıran ülkeler Çin ve Hindistan olarak belirlenmiştir, sırasıyla %382 ve %1245 oranlarında. [15] Çin’de gençler arasında alkol tüketim oranı %49.3 düzeylerindedir.[16]
Alkolün sağlığa zararları
ABD’de 1997 ve 2009 yılları arasında yürütülen geniş kapsamlı bir çalışma, alkol tüketiminin kanser ve kalp hastalıklarına bağlı ölümleri önemli derecede artırdığını göstermiştir.[17]
Kanser vakalarının %5.5’i alkole bağlı olarak gerçekleşmektedir.[18] Alkol nedensel olarak yutak ve larinks kanseri, yemek borusu kanseri, karaciğer kanseri, meme kanseri ve kolon kanseri ile ilişkilendirilmiştir.[19]
ABD’de 2006-2010 yılları arasında 88.000 ölüm alkole bağlı olmuştur.[20] Dünya çapında ise güncel verilere göre her yıl 3.3 milyon kişi alkole bağlı hastalıklardan yaşamını yitirmektedir. [21]
Yine alkol tüketimi obeziteyi ve tansiyon sorunlarını da artırdığı bilinmektedir.[22-25] Siroz ise alkol tüketiminin en yaygın sonuçlarından biridir.[26-29]
İçki neden haram
İşte anlatılan sebeplerden dolayı içki bir anda haram edilmemiş, önce toplum hazırlanmıştır. İçkinin haram olmasının sebebi ise topluma ve sağlığa verdiği büyük zararlardır.
Ek olarak 277# Sünnetin yararları ve zararları var mıdır? yazımızı da tavsiye ederiz.
KAYNAKLAR
1. Necdet ÜNAL, KUR’AN’IN İÇKİ YASAĞI TEDRİCİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA, KELAM ARAŞTIRMALARI 9:2 (2011), SS.149-182. .
2. American Psychiatric Association (APA) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition. Washington, DC: APA; 1994. .
3. Harwood, H.J., The economic costs of alcohol and drug abuse in the United States, 1992. 1998: US Government Printing Office.
4. Harwood, H., Updating estimates of the economic costs of alcohol abuse in the United States: Estimates, update methods, and data. the National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, 2000, 2000.
5. Schuckit, M.A., Low level of response to alcohol as a predictor of future alcoholism. The American journal of psychiatry, 1994.
6. Schuckit, M.A. and T.L. Smith, An 8-year follow-up of 450 sons of alcoholic and control subjects. Archives of general psychiatry, 1996. 53(3): p. 202-210.
7. Windle, M., Concepts and issues in COA research. Alcohol Health and Research World, 1997. 21(3): p. 185.
8. Larkby, C. and N. Day, The effects of prenatal alcohol exposure. Alcohol health and research world, 1997. 21(3): p. 192.
9. English, D.R., et al., The quanitification of drug caused morbidity and mortality in Australia: Part 2. 1995.
10. Greenfeld, L., Alcohol and crime: an analysis of national data on the prevalence of alcohol involvement in crime (Bureau of Justice Statistics: Report Prepared for the Assistant Attorney General’s National Symposium on Alcohol and Crime-1998). Retrieved Aug, 2009. 6.
11. Lipsey, M.W., et al., Is there a causal relationship between alcohol use and violence? Recent developments in alcoholism, 2002: p. 245-282.
12. Larkin, C., et al., Alcohol involvement in suicide and self-harm. Crisis, 2017.
13. Garofalo, C. and A.G. Wright, Alcohol abuse, personality disorders, and aggression: The quest for a common underlying mechanism. Aggression and violent behavior, 2017. 34: p. 1-8.
14. Lin, H.-C., et al., Assessing the associations between religiosity and alcohol use stages in a representative US sample. Substance use & misuse, 2020. 55(10): p. 1618-1624.
15. Canadean. Global beverage forecasts March 2016: Comprehensive topline analysis of all commercial beverages trends and forecasts. London: Canadean. p. 2016.
16. Jiang, H., et al., Measuring and preventing alcohol use and related harm among young people in Asian countries: a thematic review. Global health research and policy, 2018. 3(1): p. 1-14.
17. Xi, B., et al., Relationship of alcohol consumption to all-cause, cardiovascular, and cancer-related mortality in US adults. Journal of the American College of Cardiology, 2017. 70(8): p. 913-922.
18. Praud D, Rota M, Rehm J, et al: Cancer incidence and mortality attributable to alcohol consumption. Int J Cancer 138:1380-1387, 2016.
19. Scoccianti C, Cecchini M, Anderson AS, et al: European Code Against Cancer 4th Edition: Alcohol drinking and cancer. Cancer Epidemiol 39:S67-S74, 2015.
20. LoConte, N.K., et al., Alcohol and cancer: a statement of the American Society of Clinical Oncology. Journal of Clinical Oncology, 2018. 36(1): p. 83-93.
21. World Health Organization: Alcohol. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs349/en/#.
22. Tumwesigye, N.M., et al., Alcohol consumption, hypertension and obesity: Relationship patterns along different age groups in Uganda. Preventive Medicine Reports, 2020. 19: p. 101141.
23. Musinguzi, G. and F. Nuwaha, Prevalence, awareness and control of hypertension in Uganda. PloS one, 2013. 8(4): p. e62236.
24. Wamala, J.F., et al., Prevalence factors associated with hypertension in Rukungiri district, Uganda-a community-based study. African health sciences, 2009. 9(3).
25. Organization, W.H., Global strategy to reduce harmful use of alcohol: report on the WHO regional technical consultation, 24-26 February 2009, Nonthaburi, Thailand. 2009, WHO Regional Office for South-East Asia.
26. Rehm, J., et al., Alcohol as a risk factor for liver cirrhosis: a systematic review and meta‐analysis. Drug and alcohol review, 2010. 29(4): p. 437-445.
27. Corrao, G., et al., A meta-analysis of alcohol consumption and the risk of 15 diseases. Preventive medicine, 2004. 38(5): p. 613-619.
28. Yang, L., et al., Alcohol drinking and overall and cause-specific mortality in China: nationally representative prospective study of 220 000 men with 15 years of follow-up. International journal of epidemiology, 2012. 41(4): p. 1101-1113.
29. Persson, E.C., et al., Alcohol consumption, folate intake, hepatocellular carcinoma, and liver disease mortality. Cancer Epidemiology and Prevention Biomarkers, 2013. 22(3): p. 415-421.
S.S.S.: İçki neden haram?
İçki neden haram kılındı?
İçki neden tek seferde haram kılınmadı?
Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?
