325# Hz Meryem’in susma orucu adamışken insanlara susma orucu adadığını söylemesi

Konu: Kuran’da Meryem 26 ayetinde Meryem’in sessizlik veya susma orucu adaması gerektiği belirtilir fakat biriyle karşılaşırsa ona susma orucunda olduğunu söylemesi istenir. Susma orucu adamışsa nasıl insanlara sessizlik orucunda olduğunu söyleyecek?

Meryem 26: “Artık, ye, iç ; gözün aydın olsun. Eğer herhangi bir beşer görecek olursan, de ki: ‘Ben Rahman (olan Allah) a oruç adadım, bugün hiç kimseyle konuşmayacağım.’ ”

Yanıt:

Musevilikte susma orucu (ta’anit dibbur) denilen bir oruç vardır. Bu orucun insanların ruhlarını dinginleştirdiğini, iç dünyalarını dinlemeye alıştırdığını, insanın Rabbi ile iç konuşmasını sağladığı ve günahlardan arınmaya vesile olduğunu kabul ettikleri için eskiden beri bu orucu zaman zaman tutarlar.[1, 2],[3, 4]

Susma orucu

Susma orucunun Musevi kitaplarındaki bazı dayanakları şunlardır:

Tevrat, Hazreti Harun’un iki oğlu Nadav ve Avihu‘nun ölümünden sonra “Harun sessiz kaldı” diyor (Levililer 10:3). Hazreti Eyüp’ün arkadaşları, çocuklarının kaybından ve diğer sıkıntılarından sonra onu teselli etmeye geldiklerinde, “Sonra onunla yedi gün yedi gece yerde oturdular, ancak kimse ona tek kelime etmedi, çünkü acısının olduğunu gördüler.” (Eyüp kitabı 2:13) demektedir.

Mezmurlarda ise “sessizlik bir duadır” der (Mezmurlar 65:2). Yahudilerin Pirkei Avot kitabında Susma orucunun “Bilgeliğin çitleri” olduğunu yazar. (Pirkei Avot 3:13) Talmudda ise konuşmak bir şekelse (Yahudi para birimi) susmak iki şekeldir der (Talmud, Megillah, 18a). (Türk atasözünde de söz gümüşse sükût altındır der.) Yine Pirkei Avot’ta R. Shimon ben Gamliel  (ölümü M.S. 70) şöyle der: “Ömrüm boyunca hep bilgeler arasında büyüdüm ve sessizlikten daha iyi bir iş bulamadım” (Pirkei Avot 1:17).

Samuel kitabında anlatıldığına göre Hanah isimli kadın Elkanah’ın iki karısından biriydi. Diğer karısı çocuk doğurmasına rağmen Hanah doğuramamıştı ve Hanah artık sessiz bir duacı oldu. “içinden, kalbinden sürekli dua ediyordu, dudakları kıpırdasa bile sesi duyulmuyordu” (Samuel 1:13). Tanrı da ona Samuel adında bir çocuk verdi. Bu çocuk Peygamber oldu.

Pirkei Avot kitabında bilgeliği elde etmenin 48 yolundan biri de konuşmayı sınırlandırmaktır (miyut sich).[5]

Yahudilerde susma orucu günahlardan tövbe etmek, arınmak, Tanrı’ya yönelmek için yapılır. Bugün bazı Yahudiler kefaret gününe (Yom Kippur günü, 15 Eylül) kadar 40 gün susma orucu tutarak günahlarına kefaret olmasını umarlar. [5]

Susma orucunun bozulması ne zaman olur?

Fakat susma orucu bizlerin yeme içme orucunda olduğu gibi konuşmayı tamamen terk etme ve bir kelime bile etsen orucun bozulacak türden bir oruç değildir. Onlar dünyalık konuşmaları terk ederler ve dinsel işleri konuşabilirler. Örneğin Tevrat’ı sesli okuyabilirler, sesli dua edebilirler. Dini meseleleri konuşabilirler. Çok ihtiyaç olduğu durumlarda dünyalık birkaç kelime de konuşabilirler. Bu durum onların susma orucuna zarar vermez. Çünkü susma orucu konuşmayı mümkün mertebe kısıtlamaktır, bir kelime konuşursan orucun bozulur demek değildir.[5, 6] Susma orucunu bozmak ancak normal konuşma düzeyine dönmekle olur. Keskin çizgileri yoktur.

Bu yüzden teolojiden anlamayan bazı ateist arkadaşlarımız Hz. Meryem’in susma orucu adamışken nasıl insanlara “ben susma orucu adadım” diyeceğini öne sürerek çelişki olduğunu iddia ediyorlar. Keşke böyle saf mantıkla üretilmiş bilgisizce laflar etmektense önce Yahudilikte susma orucu veya susma orucunun ne anlama geldiğini öğrenmiş olsalardı.

Hz Zekeriya’nın konuşamaması

Hz. Zekeriya’nın konuşamaması ise kendi iradesiyle tutulan susma orucundan farklıdır. İradesi dışı gelişen bir olaydır, bir alamettir. Çünkü Hz. Zekeriya çocuk için dua ettiğinde melek ona duasının kabul olacağını söyledi, o da bu gördüklerinin ve duyduklarının gerçek olduğunu anlamak için bir işaret (alamet) istedi ve melek de ona üç gün insanlarla konuşamaman sana bir işaret olacak dedi. Burada kendi iradesiyle konuşmasaydı zaten işaret (alamet) olmazdı. İşaret olması için zorlasa da konuşamaması gerekir, ancak bu sayede konuşamamak ve meleğin bunu haber vermesi hayret verici bir işaret olur.

Ali İmran 41: “(Zekeriya) “Rabbim, bana bir alamet (ayet) ver.” dedi. “Sana alamet, işaretleşme dışında, insanlarla üç gün konuşmamandır. Rabbini çokça zikret ve akşam sabah O’nu tesbih et.” dedi.”

Meryem’e neden susma orucu adaması söylendi?

Biraz daha ileri düşünürsek Allah neden Hz Meryem’e susma orucu adamasını söylediğini de anlayabiliriz. Hz Meryem doğum yapmak için Kudüs’ün dışına çekilmişti. Doğum yaptıktan sonra Allah ona Kudüs’e gitmesini emretti, çünkü beşikteki İsa konuşacak ve böylece Meryem temize çıkmış olacaktı. Fakat bu yol üzerinde giderken Meryem’i tanıyanlar ona sürekli sorular soracak, o da anlatmaya çalıştığında onu ayıplayacaklar, kınayacaklar ve dedikodu yayılacaktı (Aslında Meryem mabette kalan tek kız olduğu için herkes onu tanıyordu).

Hem susma orucu tutan birinin tövbe orucu tuttuğu akıllara gelir ve insanlar Meryem’e bu orucu tutarken zarar da vermek istemeyeceklerdi. Bu sayede sağ salim ve kimseye hesap vermeden Kudüs’e ulaşacak, Kudüs’te de hahamlara derdini o anlatmak zorunda kalmayacak ve beşikteki bebek her şeyi anlatarak Meryem’i şüphelere meydan vermeyecek şekilde temize çıkaracaktır. Evet, Allah’ın planı en büyük ve önlenemez plandır.

REFERANSLAR

1.            https://www.sefaria.org/sheets/265017?lang=bi.

2.            https://en.wikipedia.org/wiki/Shovavim.

3.            http://www.ravaviner.com/2010/02/taanit-dibbur.html.

4.            https://www.jpost.com/opinion/columnists/the-tisch-quietly-contemplating-336898.

5.            https://www.thejc.com/judaism/jewish-ways/fast-of-silence-1.30792.

6.            https://reformjudaism.org/minimum-small-talk-middah-miyut-sichah.

SSS

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?