192# Alllah’ın “aşağılık maymunlar olun” demesi ne anlama gelir?

Bakara 65’te geçen aşağılık maymunlar olun ifadesinde ne anlatılmak isteniyor? Bakara 65: “Elbette siz, cumartesi yasağını çiğnemekle hadlerini aşanları biliyorsunuz. Bu nedenle onlara, “Sefil maymunlar olun.” dedik.”

Aşağılık maymunlar olun ifadesi

Bir önceki yazımızda kitap yüklü eşekler benzetmesinin uygunluğunu anlatmıştık. Bu yazıda ise bir kısım Yahudilerin neden maymunlara benzetildiğini anlatacağız… Cumartesi günü Hz. Musa’ya verilen on emir içindedir ve Tevrat ve Talmud’un muhtelif yerlerinde geçer. İlginçtir ki Allah sadece Musevilere haftada bir gün çalışmama emrini vermiştir. Bunun sebebini anlamak zor olmasa gerek. Çünkü bilindiği gibi İsrailoğulları çalışmaya, mal edinmeye, biriktirmeye karşı çok hırslıdırlar ve Dünya malına karşı açgözlülükleri onları zengin ettiği kadar tarihin birçok devrinde istenilmeyen ve hor-hakir görülen bir millet haline getirmiştir. Allah onlardaki açgözlülüğün tedavi olması için haftada bir gün kendilerini Dünya’dan soyutlayıp sadece ibadete davet ediyordu. Fakat bu Cumartesi yasağını dinlemeyenlere Allah “maymun olun” dedi.

Müfessirler sefil maymun olun ifadesini “sefil bir şekilde maymun olun” diye anlatmışlardır. Yani buradan maymunlar sefildir anlamı çıkmaz. Peki, bakalım ki dilimize de deyim olarak girmiş olan “maymun iştahlı olmak” nasıl bir şeydir:

Maymunların özellikleri

Dr Ball. maymunları anlattığı kitabında[1] Budistlerin maymunlara karşı antipatisi olduğunu ve maymunları üç duygusuz hayvandan biri olarak nitelediklerini belirtir. Kaplanları daima sinirli, geyikleri daima aşk hastası ve maymunları daima açgözlü ve hırslı olarak nitelerler. Bu özelliklerinden dolayı maymunlara antipati beslerler.[2] Bir önceki yazımızda bahsettiğimiz gibi eşekler, akıllarına uymayan şeylerde inatçılığı ile meşhur olduğu gibi, maymunlar da açgözlülüğü ile meşhurdurlar. Açgözlülüklerinin yanında maymunlar çok iyi hırsızlık yapabilirler. www.newscientist.com sitesinde bulunan bir habere göre[3] Endonezya maymunları turistlerin eşyalarını aşırıp yiyecek karşılığında geri vermekteler ve bilim insanları oraya giderek maymunların hırsızlık davranışlarını araştırmaktadırlar. Yine maymunların organize olarak çiftçilerin ürünlerini çalmaları da kitaplarda veya haberlerde rastlayabileceğiniz konulardır.[2, 4, 5]

Maymunları yakalamak kolay değildir, avcılar da maymunları yakalamak için açgözlülük zaaflarından faydalanır. Şöyle ki; avcılar irice bir bal kabağına veya bir kafese bir meyvenin sığacağı kadar bir delik açar ve içine meyveyi koyarlar, meyvenin kokusunu alan maymun elini sokup meyveyi tutar fakat artık eli büyüdüğünden dışarı çıkamaz. Meyveyi bıraksa özgür olacaktır ama meyveyi bir türlü bırakmak istemez. Avcılar ona yaklaşırken bile meyveyi bırakmaz ve avcılara yakalanır.[6, 7] Bu yönüyle gerçekten ibretlik hayvanlardır. Buradan çıkarılacak ibret; mal ve mülk çok hırsla istenmemeli, hırsla talep edilen mal kişiyi zelil duruma düşürebilir. Aşağılık maymunlar olun emri işte bu karakterle alakalıdır.

Bazı İsrailoğullarının mala mülke aç gözlülükleri

İşte Allah İsrailoğullarındaki mala mülke karşı olan hırslarını ve açgözlülüklerini Cumartesi yasağı ile törpülemek istemişti, fakat bugün olduğu gibi İsrailoğulları geçmişte de bu yasağı çiğnediler ve mala olan zaafları onları önce zengin edip sonra hakir durumlara düşürüp birçok defa istenmeyen ve hakir görülmüş bir millet yaptı. Firavun, Nabukadnezar veya Hitler tarafından Yahudilere yapılan zulümler herkes tarafından bilinmekte. Bu kişilerin Yahudilerin üzerine gitmesinin psikolojik zeminini Yahudilerin tefecilikle uğraşarak şaibeli bir şekilde mal toplamalarının diğer insanlarda bir antipati oluşturması ve bir diktatöre denk geldiklerinde de toplumun bu antipatilerini iyi kullanan diktatörün Yahudileri temizlemeye çalışması oluşturmaktadır.

Görüldüğü gibi aslında onlardan istenilen Cumartesi çalışma yasağı onların iyiliği içindi, çünkü içlerindeki mal toplama hırsını törpüleyecek ve onları birçok defa zelil duruma düşmekten kurtaracaktı. Fakat Allah’ın bırakın dediklerini bırakmak istemedikleri için, meyvesini bırakmak istemeyen maymunun taşıdığı psikolojiyi taşımaya ve onların açgözlülük davranışlarını sergilemeye başladılar. Bu yüzden Allah’ın emrini bilerek arkaya atıp zararı tercih ettiklerinden dolayı kendilerine müthiş bir analoji ile maymunlar benzetmesi yapılmıştır. Kitap yüklü eşekler yazımızda belirttiğimiz gibi bu tür analojileri böyle ustalıkla kurmak için tarihin bildiği en üstat bir filozof olup aynı zamanda hayvan davranışları alanında da çokça bilgi sahibi olmak gereklidir. Yine de bu gerçekleri veciz bir şekilde bu kadar ustaca ifade etmek çok zor bir durumdur.

Kitap yüklü eşekler yazımda belirttiğimi tekrar ediyorum; ateistlerin iddia ettiği gibi burada sırf bir hakaret olsun diye söylenmiş bir ayet yok, gerçekleri içeren müthiş bir analoji var. kısaca aşağılık maymunlar olun sözü bir teşbih ifadesidir ve maymunların karakterini çok iyi yansıttığı için mucizevi bir teşbihtir (benzetme sanatı).

EK BİLGİ

Aşağılık maymunlar olun emri, Yahudilerin gerçekten maymuna dönüştüğü olarak yorumlayanlar varsa da Tabiin müfessiri İbn mücahid ve son dönem müfessirlerinden Reşid Rıza, S. Ateş, S. Kutub gibi şahıslar bunun şeklen değil karakter olarak bir dönüş olduğunu belirtmişlerdir. Şeklen maymuna dönüştüğünü savunanların savunması ise, eğer bunların şeklen dönüşmüş olmasa ibret olamayacaklardı yönündedir. Oysa ki yazıda açıkladığımız gibi Yahudiler bu emre uymadıkları ve karakter olarak maymuna dönüştükleri için zaten başlarına halen daha ibretler çıkardığımız sayısız olay gelmiştir ve onlara bakıp Dünya malını hırsla talep etmemeliyiz diye ibret çıkarıyoruz. Tersine dış görünüşlerinden bir ibret çıkaramıyoruz çünkü maymuna dönüşen insanlar görmedik ki bizlere ibret olsun. Yani Allah, karakter olarak maymun iştahlı olmayı seçmiş bu kişilere “sefil maymunlar olun” demiştir.

Sorulabilir ki; Allah fiziksel olarak maymuna döndürmedi ise burada neden “GİBİ” kelimesi kullanılmamıştır? Bunun nedeni dil yapısının kullanımıyla alakalıdır. Örneğin bizler Türkçe de “bir saattir burada ağaç oldum” derken GİBİ kelimesini kullanmayız veya “Maymun ettin beni” sözünü veya deyimini kullanırken GİBİ kelimesini kullanmayız. Bunu soranlara cevaben diyorum ki Allah’ın insanların şeklini değiştirme sünnetullahı olsaydı eğer mutlaka hayvana dönüşen insanlar görürdük, çünkü zamanımız diğer zamanlardan daha çok günah çağı… Kuran Arapça dil yapısına uygun olarak dilde söylendiği şekilde kelimeleri kullanır, bunları direk manasıyla anlamak her zaman örneklerini verdiğim gibi insanları Selefi’lerin yanlışlarına götürür. Kuran dilde söylendiği şekilde kelimeleri kullanarak analoji kurarsa bu analoji örneğe tam uyduğu içindir, öylesine söylenmiş bir söz de değildir…

Örneğin Selefiler Kuran’da geçen Allah’ın eli, Allah’ın tahtı gibi ifadelerin deyimsel yönlerini dikkate almazlar. Oysa bu ifadeler Arapça da deyim olarak bu şekilde kullanılırdı. Bu tür ifadelerin birer teşbih (benzetme) olduğunu kabul etmezseniz o zaman “kadınlar sizin tarlanızdır” ayetine göre kadınların insan değil toprak olduğunu da kabul etmeniz gerekir. Oysa aşağılık maymunlar olun türü ifadeler Kuran’da çokça geçer birer teşbihtir ve direk manasıyla anlaşılmazlar, bu deyim ve dil yapıları Arapça içinde sıkça kullanılır ve bu kuralları bilenler için bunların teşbih olduğunu anlatmaya lüzum yoktur. Bu konu “158# Kuran’da deyimler: Kadınlar sizin tarlanızdır, Allah’ın tahtı vs.” yazımızda açıklandı.

KAYNAKLAR

1. Ball, K. (1969). The Monkey. Decorative Motives of Oriental Art, chapter XVI, pp. 117–24. New York: Hacker Art Books.
2. Fuentes, A. and L.D. Wolfe, Primates face to face: the conservation implications of human-nonhuman primate interconnections. Vol. 29. 2002: Cambridge University Press.
3. https://www.newscientist.com/article/2132748-monkey-mafia-steal-your-stuff-then-sell-it-back-for-a-cracker/.
4. McGraw, W.S., K. Zuberbühler, and R. Noë, Monkeys of the Taï Forest: an African primate community. Vol. 51. 2007: Cambridge University Press.
5. https://slate.com/technology/2014/06/chimpanzees-stealing-food-farmers-in-rwanda-are-fighting-chimps-and-monkeys.html.
6. https://www.urbandictionary.com/define.php?term=monkey%20trap.
7. https://www.patheos.com/blogs/newwineskins/how-do-you-catch-a-monkey-the-trap-we-humans-fall-for/.

Aşağılık maymunlar olun bir benzetme ifadesidir. Aşağılık maymunlar olun ifadesi fiziksel bir dönüşümü ifade etmez, batınen karakteren maymunlara benzemeyi ifade eder. Aşağılık maymunlar olun İsrail halkının bir grubuna söylenmiştir.

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?