249# Kuran’da hayvanlara hakaret var mı?

Kuran’da hayvanlara hakaret ediliyor mu? Allah kendi yarattığı hayvanları aşağılar mı?

Cevap: Kuran’da hayvanlara hakaret yok. Kuran’ın genel bağlamına baktığımızda insanın diğer canlılardan ( hayvanlardan ) daha donanımlı, daha üstün yaratıldığı, Allah’ı anlama ve bilmede ve aklını kullanmada hayvanlardan daha üstün olduğunun anlatıldığını görürüz. Örneğin Araf 179’da insanlardan anlama ve kavrama özelliklerini kullanmayanlar bu yönleri itibariyle hayvanlardan bile daha aşağı düştüğü anlatılır.

Hangi sıfatlarda insanlıktan düştüler?

Araf 179: “Andolsun biz, cinler ve insanlardan, kalpleri olup da bunlarla anlamayan, gözleri olup da bunlarla görmeyen, kulakları olup da bunlarla işitmeyen birçoklarını cehennem için var ettik. İşte bunlar hayvanlar gibi, hatta daha da aşağıdadırlar. İşte bunlar gafillerin ta kendileridir.”

Yani ortada hayvanları aşağılama değil, insanlardan aklını kullanmayanlar yaratılışını gerçekleştirme yönüyle hayvanlardan daha aşağı düştüklerini anlatır. Çünkü insan Rabbini anlamasa ve tanımazsa ve itaat etmezse görevini yerine getirmemiş olacak, işlevsiz olacak, oysaki hayvanlar kendi programlarının gereğini yerine getirir ve işlevsellik gösterirler. Örneğin yapısı bozulup da kaza yapmaya meyilli bir Ferrari arabanın bir değeri kalmaz ve değeri açısından düzgün giden bir şahin marka arabanın bile aşağısına düşebilir. İnsan da Rabbini tanımazsa her türlü zulmü işlemeye müsait bir varlık haline dönüşür ve eşref-i mahlukat özelliğini kaybeder ve hiçbir hayvanın işleyemeyeceği zulümleri işlemeye açık bir varlık haline gelir. Kuran’da hayvanlara hakaret gerektirecek bir durum yoktur. Yaratılışta üstün olduğu varlıklardan yaratılış amacını gerçekleştirmediği için üstünlüğü kaybedip aşağı düşme durumu vardır.

Hayvanların düşünmeden yemeleri

Muhammed 12: “Şüphesiz Allah, inanıp salih ameller işleyenleri, içinden ırmaklar akan cennetlere koyacaktır. İnkâr edenler ise (dünya zevklerinden) yararlanırlar ve hayvanların yediği gibi yerler. Onların kalacakları yer ateştir.”

Yine bu ayetten de Kuran’da hayvanlara hakaret var önermesi çıkmaz. Ayette insanların obur bir şekilde önüne geleni düşüncesizce tüketmesinin hayvansal bir davranış olduğu ve insanın farklı olması gerektiği, düşünmesi ve Dünya nimetlerini insanca tüketmesi (paylaşması, aç gözlü olmaması vs.) gerektiği anlatılır. İnsanlar hayvanlardan akıllarıyla ayrılırlar ve bu farkı idrak edip insanî özellikler göstermeleri istenir. Yani bu ayette de aşağılama yok, insanî erdemlere teşvik için bir kıyaslama vardır.

Eşek ve Maymun analojileri

Yine Tevrat’la amel etmeyen Yahudi bilginlerinin durumunu kitap yüklü eşeklere benzetmenin ve aç gözlü Yahudileri maymunlara benzetmenin de hayvan davranışları bilimi açısından çok önemli gerçekler barındırdığını ve durumu çok iyi açıklayıcı analojiler olduğunu ve burada hayvanlara hakaret edilmediğini fakat insanlık bilincinin ziyan edilerek hayvanların bilinci ile eş düzeye getirildiğini daha önce sitemizde 191 ve 192 nolu yazılarda açıklamıştık. Bu yazıları okuduğunuz zaman bu ayetlerden de Kuran’da hayvanlara hakaret var önermesi çıkarılamayacağını görebilirsiniz.

En çirkin ses eşeğin sesidir

Lokman 19 ayetinde Lokman (a.s.)’ın oğluna birkaç öğüdü aktarılır. Bunlardan biri de çarşı pazarlarda bağıra bağıra konuşmamasını tembih için bir benzetme ile “en çirkin ses eşeğin sesidir” demiştir.

Lokman 19: “Yürüyüşünde ölçülü ol, sesini yükseltme; çünkü seslerin en çirkini eşeğin ­anırmasıdır.”

Bu doğru bir öğüt. Yani eşeğin sesi insana çirkin gelir. Sesi kulak tırmalayıcıdır, insanın yanında anırsa insan rahatsız olur. Uzun süre anırsa susmasını ister veya kendisi uzaklaşır. Bu ses çirkinliğinden dolayı “eşek gibi anırmak” diye bir deyim doğmuştur dilimizde. Boğazından gele gele bağırarak konuşanlara eşek gibi anırma denir. Diyelim ki Kuran Hz Lokman’ın bu söylediğini doğru olduğu için aldı. Hz Lokman yanlış bir şey söylememiş ki oğluna kibarca öğüt vermiş, nezaket dersi vermiş. Buradaki amaç hayvana hakaret değil, eşeğin bilinen bir özelliğini temsil vererek insana bir gerçeği öğretmektir.

Hayvanlar güzelliktir

Kuran’da hayvanlara hakaret var önermesinin aksine Kuran hayvanların insanlar için bir güzellik olduğunu söyler:

Nahl 6: “Akşamleyin getirirken, sabahleyin de salıverirken onlarda (hayvanlarda) sizin için bir (zevk ve) güzellik vardır.”

Nahl 8: “Atları, katırları ve eşekleri de onlara binmeniz için ve (dünya hayatında) bir zînet (güzellik) olsun diye yarattı.”

Peygamberimizin hayvan sevgisi ve merhameti

İlk dönem siyer kitaplarında peygamberimizin hayvanlara olan davranışlarını anlatan yazılara baktığımızda, kuşu ölen çocuğu teselli eden, devesine fazla yük yükleyip eziyet edenleri halk içinde uyaran, herkesin iğrendiği bir köpek cesedine “ne kadar güzel dişleri var” diyerek güzel bakmayı öğreten, develer üzerinde uzun şiirler okunmasını onları yorduğu gerekçesiyle yasaklayan, yavruları alınmış ve rahatsız olmuş bir kuş için halk içinde ilanat yaptıran, zevk için avlanmayı yasaklayan, susuzluktan ölmek üzere olan bir köpeğe merhamet edip de kuyudan su çıkarmış bir hayat kadınını cennetle müjdeleyen, çok kedileri olan bir sahabisine “kedicik babası” diye hitap eden bir peygamber görüyoruz.

Kısaca

Kuran’da hayvanlara hakaret etme diye bir durum yoktur. Kuran insanların aklıyla, ruhuyla, bilinciyle hayvanlardan daha üstün olarak yaratılmış olduğunu ve bu verilen aklı ve bilinci doğru kullanmadığı takdirde insaniyetten düşüp hayvanlara özgü özellikler sergilediklerini ve hatta daha aşağı özelliklere (örneğin şeytaniyete) düştüklerini belirtmiştir. Kuran’ın amacı hayvanlara hakaret etmek ve aşağılamak değildir, insanlara yaratılış amacını hayvanlara az verilen akıl, bilinç, merhamet gibi konularda kıyaslama yaparak hatırlatmaktır.

 

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?